|
'''Hael''' ('''Heel''' in 't Nederlands) is 'n dörp in de [[Nederlands Limburg|Nederlands-Limburgse]] gemeindje [[Maasgouw]].
Tot 1 jannewarie [[2007]] waas Hael 'n zelfstenjiggezelfstenjige gemeindje woeë de plaatse [[Bieëgdje]] (Beegden), Hael, [[Oeazje]] (Osen), [[Panhael]] (Panheel), [[Pol]] en [[Wèssem]] (Wessem) biej hueërdje (allein Bieëgdje, Hael, Panhael en Wèssem waerdje es "kern" bezeen). De gemeindje haaj 'n oppervlak van 25,36 km² en 8.299 inwoëners (1 augustus 2006).
Op 1 jannewarie [[2007]] is de gemeindje Hael mèt [[Brach]] en [[Toear]] samegevoegdj tot de noew gemeindje Maasgouw. Dees herindeiling waas neet onómsjtreje. De regering haaj ieërder anger planne veur de herindeiling (Hael zoeëj same mèt Toear biej Leudal mótte gaon hueëre) en ein deil van de bevolking verzat zich hiej tieënge. Van massaal protest waas echter noeëts sjprake.
Väör de kern Hael zeen d'r in de meer recente gesjiedenis twieë belangrieke óntwikkelinge te óngersjeije: de kómstkóms van Sint Joseph en later Sint Anna in de 19e ieëuw. Dees insjtèllinge väör minse mèt ein versjtandelike beperking zeen altied eine groeëte werkgaever gewaesj en de geboewe zeen gezichsbepaolendj väör 't dörp. Daonaeve verangerdje de óntgrindinge 't aangezich en 't karakter van Hael (en Pol en Panhael). 't Jaorelang weggrave van grindj verangerdje 't dörp van ein agrarische gemeinsjap in ein forenzedörp (auch dankzij de gunstige liggingligking t.ö.v. de [[A2]] en de Napoleonsbaan).
Tot [[1818]] gaof 't 'n klein gemeindje Hael, die toen same mit [[Pol en Panhael]] tot de get groeëter gemeindje [[Hael en Panhael]] fuseerde. De nuuj fusiegemeinte Hael óntsjtóng in [[1991]] oet Hael en Panhael, Bieëgdje en Wèssem.
==Waope==
De awaoj gemeintegemeindje Hael en Panhael ( zuugzeen dao veurdaoveur e pleetsjeplaetse) droog e sprekendsjpraekendj waope mètmit dao-op de kop vaanvan de H. Helena. Dit waope waorwaas in 1819 oetgereikoetgereiktj, formeel aonaan de ' gemeintegemeindje Hael', die evelsaevel al e jaor neet miemeer bestoontbesjtóng. Dit waope hadhaaj wijerwiejer geinen historische basis, en bijbie 't aonvrageaanvraoge vaanvan e nuinuuj waope beslootbesjloot me dit rech te zètte. ZoeZoeë kraogkreeg de fusiegemeintefusiegemeindje Hael op 13 december 1991 vaanvan d'n [[ HoegeHoeëge Raod vaanvan Adel]] 't volgendvolgendj [[heraldiek|waope]] touwgekindtoegekindj: ▼{{dialeksec|Mestreechs}}
▲De aw gemeinte Hael en Panhael (zuug dao veur e pleetsje) droog e sprekend waope mèt dao-op de kop vaan de H. Helena. Dit waope waor in 1819 oetgereik, formeel aon de 'gemeinte Hael', die evels al e jaor neet mie bestoont. Dit waope had wijer geinen historische basis, en bij 't aonvrage vaan e nui waope besloot me dit rech te zètte. Zoe kraog de fusiegemeinte Hael op 13 december 1991 vaan d'n [[Hoege Raod vaan Adel]] 't volgend [[heraldiek|waope]] touwgekind:
:DoorsnojeDoorsjneje: I. in lazuur (''blauw'') 't boorsbeeldborsbeeldj vaanvan d'n H. Lambertus in zèlverzilver (''wit''), de mieter en 't rationaolrationaal geboordgebaordj vaanvan goud (''geel''); II. in goud dreidrie heureshäöres vaanvan keelkael (''roedroeëd''), gezatgezatj 2 en 1. 't SjèldSjildj gedèkgedèktj mètmit 'n gouwegouwje kroenkroeën vaanvan dreidrie blajer en twietwieë pereleparele.
Lambertus (in 't waope vaanvan 1819 de sjèldhawwersjildjhaojer) is de petroenheilegepetroeënheilige vaanvan 't gelieknaomeggelieknamig patrimonium in [[Luuk|Luik]], bezitter vaanvan de hierlekheidhieërlikheid Hael. De dreidrie heureshäöres zienzeen 't waope vaanvan 't [[graofsjap Häör]], watdet in väöl Midde-Limbörgse waopes trökkump.<ref>[http://www.ngw.nl/heraldrywiki/index.php?title=Heel Heraldrywiki - Heel]</ref>
==Rifferenties==
*[http://www.limburgzingt.nl/heel-az.htm Carnavalsleesjes oet Hael]
*[http://www.limburgsedialecten.nl/pdf/Haelnotedop.pdf Över 't [[Haels]] dör [[Hugo Luijten]]]
{{GemeinteMaasgoew}}
[[Categorie:Dörper in Nederlands Limburg]]
[[Categorie:Maasgoew]]
| 