Blieriks: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Stephan 0796 (Euverlèk | biedrages)
K Missjien gaon ich binnekórt nog aandach gaeve aan grammaticaal versjille tösse 't Venloos en 't Blieriks.
Tekslien 1:
{{Dialek|Blieriks}}
't Ald '''Blieriks''' is 'n [[OeësNoord-Limburgs]] euvergangsdialek, dettösse in't [[Oeës-Limburgs]] en 't [[Kleverlands]]. In [[Blierik|Blierik-Dörp]] is 't feitelik verdwene en in 't [[Venloos]] ópgegange is; me huurt heejeuver Blierikers wal ens klaoge. Wies aan d'n [[Twieëde Waereldaorlog]] waas 't Blieriks nog ónaangetas, mer vanaaf 't moment det Blierik in 1940 aan de gemeinte Venlo woort toegeveug, woort dit dialek rap verdrónge door 't Venloos.
 
==Verdringing van 't Blieriks door 't Venloos==
Blierik loog vreej lank geïsoleerd van Venlo, doordet de [[Maas]] bei plaatse vaneinanger scheide. In de neugetieënde ieëw kwaam dao verangering in. De vestingwerke van de Venlose aldstad woorte aafgebroke en d'r woorte brögge euver de Maas aangeleg. De kóms van de trein zörgde d'r veural veur, det Venlonaere en Blierikse miteinanger in contak kwame. Luuj oet de euvervolle binnestad begóste zich in Blierik te vestige en d'r woorte steits mier gemengde huwelike geslaote.
 
Zeker wies in de jaore 1980 goof 't Blierikse die Blieriks kóste praote. Zelfs noow laeve d'r nag alde Blierikse die 't in eur jeug nag höbbe gepraot. Dit Blieriks kankint me noow nag hure in wat vrujer gehuchte van Blierik waore: [[Houblierik]] en [[D'n Bokent]]. Allewiel zien die oetgegreujd wies dörpe, allewaal zie in taegestelling tot Blierik-Dörp eur agrarische karakter behalde höbbe.
 
==Kinmerke==
Euver 't algemein velt op, det 't ald Blieriks get conservatiever is as 't Venloos. Dat is neet verwónderlik, ömdet 't Venloos 'n stadsdialek is en 't ald Blieriks 'n dörpsdialek. 't Letste dialek woort stèrker beïnvlood door 't Nederlands en in minder maot door 't [[Duits|Pruus]] door handelscontak en vanwaege 't feit dat in Venlo vuuel soldate mit verschillende nationaliteite waore gelaegerd. Daonaeve woort Venlo vanaaf 1715 Staats. Blierik kwaam pas nao de Fransen tied beej de Nederleng, dös hóngerd jaore laternao.
 
===Velarisering===
Tekslien 22:
 
===Klanke===
'n Anger opvallend verschil tösse 't Blieriks en 't Venloos wat in eder geval nagnog besteit, is de oetspraok van de kórte ''a'' in 'n wäörd wie <tas>: in Venlo klink die ópmerkelik helder, wie in 't [[Italiaans]], es 'n [a]. In Blierik is 't wie euveral in de umgaevingömgaeving 'n [ɑ]. Sowieso zien vuuel Blierikse vocale huurbaar geslaote, dewiel de Venlose haaf-aop of gans aop zien. 't Gief wal weer inkel oetzunderinge. Zoeë wuurt 't wäördsje <öm> op 't Venloos gespeld as <um>. Op 't Blieriks sprik me namelik dit wäördje oet es [œm], op 't Venloos as [ʏm]. Wiejer zien de /i:/, de /œy̯/ en de /ʏ/ op 't Venloos get kórter as inop 't Blieriks. Me kint dös aan dergelike aafwiekende klanke hure, det emes oet Blierik kump.
 
==Waordgebroek==
Tekslien 43:
| brood - broden
| mik - migke
| wek - wegke (oetspraok vergeliekbaar mit 't Nederlandse wegge, maarmer [[plosief]]) (ein ald broeëd = eine ''vorse'' wek)
|}
 
Tekslien 58:
| Hout-Blerick
| Holt-Blieërik
| Hou-Blieërik (warschienlikwaarschienlik is Hout-Blieërik oejt ouk gangbaar gewaes)
|-
| perzik
Tekslien 74:
 
==Literatuur en geschreve traditie==
Veur wae mier dao-euver wilt weite: 't Blieriks van vrujer (door Bakker en Hendrikx). Dao steit alles van 't näödje wies 't zökske oetgelag. Wiejer haet [[Wiel Aerts]] (Bestevader) in de jaore 1950 stökskes op 't Blieriks geschreve. Die zien neet ummer aeve zuver Blieriks, mer in de jaore neugetig woorte die stökskes, umgezatteömgezatte in good Blieriks, oetgegaeve ónger d'n titel 'Oèt d'n alden Tièd'. Ouk [[Jacques Grubben]] oet Blierik, schrief nag wal ens op 't Blieriks.
 
==Extern linke==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Blieriks"