Latiens sjrif: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Gebruuk: Maag get minder stèlleg en e bitteke beter oetgelag.
Tekslien 13:
't Latiens sjrif is bij alle taole vaan westelek [[Europa]] in gebruuk. Veur taole wie 't [[Frans]], [[Spaons]], [[Ingels]], [[Duits]] en [[Nederlands]] waor dit in de middeliewe, wie hun sjriftradities oontstoonte, de natuurleke gaank vaan zakes: 't Latien waor jummers de cultuurtaol in alle len boe me 't [[roems-katholicisme]] aonhóng. De grens vaan 't Latiens sjrif volg bekans getrouw de grens vaan de kathelieke wereld: [[Slavische taole]] wie [[Pools]], [[Tsjechisch]], [[Slowaaks]] en [[Sloveens]] gebruke Latiense lètters, dewijl [[Russisch]], [[Wit-Russisch]], [[Oekraïens]] en [[Bulgaars]] in 't [[Cyrillisch sjrif]] weure gesjreve, 't sjrif vaan de Oosters-orthodoxe kèrke. 't [[Servo-Kroatisch]] is verdeild: de kathelieke Kroate en de islamitische Bosniërs gebruke ummer 't Latiens sjrif, de orthodoxe Serve miestal, meh neet ummer, 't Cyrillisch. De Roemene, die ouch orthodox zien meh [[Roemeens|'n Romaanse taol]] spreke, gebruukde vaanajds ouch Cyrillisch sjrif meh stapde in de negentienden iew op 't Latiens euver.
 
Ouch taole die pas later 'n sjriftraditie oontwikkelde, höbbe dèks 't Latiens sjrif aongenome. Dat gelt zeker veur de klein/oonofficieel taole in Europa, wie 't [[Limbörgs]] of 't [[Bretons]], meh ouch veur 'n väölheid aon taole oet de res vaan de wereld. In door westerse machte gekoloniseerde len waor 't Latiens sjrif de ierste keus veur inheimse taole. Dat góng zoe in [[Amerika]] (mèt e paar oetzunderinge), in [[Afrika]] bezuie de [[Sahara]], in deile vaan Zuidoos-Azië, in [[Australië]] en in [[Oceanië]]. Soms heet me zelf bestaonde sjrifsysteme te gunste vaan 't Latiens sjrif aofgesjaf ([[Maleis]], [[Javaans]], [[Balinees]] etc.). Recintelek gebäörde dat oonder mie nog bij 't [[Turkmeens]], boe me 't ieder gebruuk Cyrillisch sjrif zaog es e relik vaan Russisch kolonialisme. 't Latiens sjrif gelt dusdaomèt es 'te neutraolsterillatief neutraol sjrif, minder geboonde aon specifieke watideologieë 'tof giefculture.
 
Nog väöl neet-westerse taole mèt 'n eige sjriftraditie weure in 'n aander sjrif es 't Latiens gesjreve. Toch kin me ouch die taole in Latiens lètters weergeve; me sprik daan vaan [[transcriptie]]. Veur 't [[Arabisch]] gief 't beveurbeeld [[DIN 31635]], veur 't [[Chinees]] ([[Mandarijn]]) 't [[pinyin]]. Ouch dialekte vaan zoe'n taole weure, wienie nujeg, dèks in LatiensLatiense lètters weergegeve, veural wienie 't inhemsinheims sjrif de aofwiekende aard vaan de variëteit neet good tuint. Zoe liekent [[Egyptisch Arabisch]] wienie 't in Arabische lètters weurt gesjreve nog sterk op Standaardarabisch; in Latiense lètters koume de versjèlle evels dudelek nao veure.
 
==Lètters==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Latiens_sjrif"