Italiaans: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K Robot: autematis teks vervange (-Wijers +Wijer) |
KGeen bewerkingssamenvatting |
||
Tekslien 1:
{{dialek|Mestreechs}}
{{taal
't '''Italiaans''' is de taol vaan 't groetste deil vaan [[Italië]], wie die door zoe 57.000.000 gesproke weurt. Wijer is 't de officieel taol vaan [[San Marino]] en [[Vaticaanstad]] en ein vaan de veer officieel taole vaan [[Zwitserland]]. De taole vaan [[Corsica]], [[Sardinië]] en [[Sicilië]] weure meistaol neet es dialekte vaan 't Italiaans gezeen, in 't bezoonder 't [[Sardiens]] neet.▼
|kopkläör=green
|naam=Italiaans
|eigenaam=Italiano
|gebeed=Italië; Zwitserland ([[Ticino (kanton)|Ticino]], [[Graubünden]]); San Marino; Vaticaanstad; ouch in grensstreike in Slovenië, Frankriek en Monaco; in Kroatië veural aw lui.<br>
Minderheidstaol in: Kroatië en Slovenië
't Italiaans is ouch immigrantetaol in de [[VS]] (veural in de staot [[New York (staot)|New York]], Brazilië en Argentinië.
|class=[[Indo-Europese taole|Indo-Europees]] <br /> [[Italische taole|Italisch]] <br /> [[Romaonse taole|Romaons]] <br /> [[Italiaans]] <br /
|sjpraekers=65 miljoen (L1) <ref>http://www.ethnologue.com/18/language/ita/</ref>
|cons=neet bedreig
|officieel=in [[Italië]], [[Zwitserland]], [[Vaticaanstad]], [[San Marino]]
|ISO= it, ita, ita
}}
[[Plaetje:Map_Italophone_World.png|thumb|right|De verspreiing vaan 't Italiaans]]
▲'t '''Italiaans''' is de taol vaan 't groetste deil vaan [[Italië]], wie die door zoe
== Leinwäörd ==
Väöl Italiaanse wäörd zien, oonveranderd of aongepas, in 't Limburgs terech gekome. Dees wäörd zien in veer hoofcategorieë op te deile. De ierste zien de financieel terme (euvergenome in de laote [[Middelieuwe]]), wie ''baank'' en ''kassa''. De twiede zien de muziekterme, wie ''allegro'', ''andante'', ''adagio'', ''sonate'', ''cantate'', ''opera'', ''aria'', ''solo'', ''duo'' ezw. De derde zien de wäörd die mèt de allewijl hendeg populairen Italiaanse keuke te make höbbe: ''pasta'', ''spaghetti'', ''pizza'', ''ravioli'' ezw. In de veerde categorie valle veural de wäörd die typisch Italiaanse dinger aongeve, wie ''mafia'' (oorsproonkelek 'n afkörting vaan 'n verzètsbeweging tege de hegemonie vaan de [[Bourbon]]s).
== Sjrif ==
't Italiaans weurt gesjreve in 't [[Latiens sjrif]]. 't Weurt nao fonetisch principe gesjreve. 't Alfabet kint 21 lètters. De lètters j, k, w, x en y oontbreke, al koume zie wèl veur in leinwäörd oet 't [[Greeks]] en [[Ingels]]. Italiaanse wäörd eindige bekans ummer op [[klinker]]s.
== Grammair ==
=== Geslachte ===
't Italiaans kint twie geslachte: mannelek en vrouwelek. Zelfstendege naomwäörd die eindige op -o zien bekans ummer mannelek en zelfstendege naomwäörd die eindige op -a zien bekans ummer vrouwelek. Oetzunderinge zien bieveurbild wäörd oet 't Greeks wie "(il) diploma" en "(il) problema".
=== Miervoud ===
Miervoudsvörming is zier einvoudeg. Eindeg 't woord op -o, weurt 't miervoud -i, bieveurbild ''letto'' - ''letti''. Eindeg 't woord op -a, weurt 't miervoud -e: ''chiesa'' - ''chiese''. Väöl [[leinwaord|leinwäörd]], wäörd die eindege op -i (''crisi''), [[medeklinker]]s (''film''), wäörd die aofgeleid zien vaan 'nen oersprunkeleke vörm (''foto - fotografia'') en wäörd mèt 't accent op de letste lèttergreep (''tabù'') verandere in 't miervoud neet.
=== Lidwäörd ===
D'rs zien zeve bepaolde lidwäörd in 't Italiaans:
{| class="wikitable"
! geslach
! bezunderhede
! inkelvoud
! miervoud
|-
| mannelek
| eindeg op o
| il
| i
|-
| mannelek
| veur 'ne klinker
| l'
| gli
|-
| mannelek
| veur z, s+medeklinker, x,<br /> gn, h of ps
| lo
| gli
|-
| vrouwelek
| eindeg op a
| la
| le
|-
| vrouwelek
| veur 'ne klinker
| l'
| le
|}
Wijers gief 't zeve onbepaolde lidwäörd:
{| class="wikitable"
! geslach
! bezunderhede
! inkelvoud
! miervoud
|-
| mannelek
| gebruuk bij s (+ medeklinker), x, y, z, gn, pn, ps in 't miervoud mèt 'ne klinker
| uno
| degli
|-
| mannelek
| in 't inkelvoud mèt 'ne klinker
| un
| dei
|-
| vrouwelek
| gebruuk bij klinker
| un'
| delle
|-
| vrouwelek
| -
| una
| delle
|}
== Extern linke ==
| |||