Vereinegde Staote vaan Amerika: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→De VS in internationaal verband: sp en aonvölling |
K →Historie: sp |
||
Tekslien 329:
Noord-Amerika woort in de [[zeventiende iew|zevetiende]] en [[achtiende iew]] door [[Europa|Europese]] koloniste bevolk. In [[1775]] koume 13 Ingelse kolonië in opstand; die verklaore ziech in [[1776]] oonaofhenkelek (zuug ''[[Amerikaanse Oonaofhenkelekheidsverklaoring]]''). In [[1783]] trokke de Ingelse legers ziech trök. In [[1789]] woort de [[Groondwèt]] oetgeveerdeg, dee vaan de VS 'n [[parlementair democratie]] maakde. De groondwèt woort "heileg" verklaord: d'r is niks mie aon veranderd, inkel touwgeveug.
In de [[negentiende iew]] greujde 't land aon mèt Ingels, [[Frankriek|Frans]], [[Spanje|Spaons]], [[Mexico|Mexicaans]] en [[Indiane|Indiaans]] gebeed, soms mèt geld, daan mèt geweld. Oeteindelek umspande 't gebeed vaan de VS de gaanse breidde vaan Noord-Amerika, vaan d'n [[Atlantischen Oceaan]] tot aon de [[Stèllen Oceaan]]. 't Ooste vaan 't land raakde lankzaamaon geïndustrialiseerd; 't dunbevolkde weste bleef nog laank achter ("[[Wilde Weste]]"). Zwarte bladzij in de historie zien de dèks
In de [[twintegste iew]] woort 't land tot twie kier touw 'ne wereldoorlog ingesleip. 't Land, wat tot daan veural 'n [[isolationisme|isolationistische]] polletiek had geveurd, raakde mie en mie betrokke bij de Wereldpolletiek. Nao d'n [[Twiede Wereldoorlog]] kaom 't land mechteger es oets tegeneuver de [[USSR]] te stoon, boemèt de [[Kawwen Oorlog]] begós. 'n Fiasco waor d'n oorlog tege [[Viëtnam]], dee de VS verloor en hendeg väöl minseleves kosde. Aander oorloge, gewoenlek um (gedeiltelek) humanitair reies begós, waore succesrieker. Sins 't instorte vaan 't [[communisme]] roond [[1990]] zien de VS de eineg euvergebleve [[supermach]]. De lèste jaore greujt de kritiek op 't land dat es aggressief en imperialistisch gezeen weurt.
| |||