Mins: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K →Evolutie: Eigelek is dit verhaol al verawwerd. Paleoantropologe zien 't de lèste jaore wel ins gewore tot de Neanderthalers gewoen "lui wie veer" waore. |
"minse" is gei Mestreechs, aander sp |
||
Tekslien 1:
{{dialek|Mestreechs}}
De '''Mins''' (''Homo sapiens'') is 'nen hiel hoeg oontwikkelden [[primate|primaot]] oet de [[femilie (biologie)|femilie]] [[Minsape]], mèt gans rechopstoonde gaank, weineg hoedsbehaoring en hendeg groete [[herses]]. Mèt dees lèste eigensjap heet heer ziech 'n [[civilisatie]] um ziech heer kinne bouwe, en heet heer 'n aontal unieke kwaliteite die häöm in eder geval vaan de meiste bieste oondersjeie: 't vermoge tot [[taol]]vörming, 't gebruuk vaan wèrktuige en de idee vaan de [[ziel]]. Recent oonderzeuk heet evels aongetuind tot sommege aander hoegoontwikkelde bieste ouch aon al of e paar vaan dees kinmèrke voldoen, wie de [[chimpansee]], d'n [[toemeleer]] en 't [[verke]]. 't Versjèl is dus neet wezelek, meh wel evident, umtot 't nivo wat de mins in zien besjaoving haolt väöl hoeger ligk. De wetensjap die de mins bestudeert is de [[antropologie]].
==Evolutie==
[[Plaetje:Human evolution chart-en.svg|left|thumb|Ein vaan de mies gaankbaar zeenswijze op de minseleke evolutie. Veur 't euverziech vereinvoudeg.]]
:''Zuug ouch: [[Evolutie vaan de mins]]''
Sinds de opstèlling vaan de [[evolutie]]theorie is de evolutie vaan de mins oetgebreid oonderzoch. Umtot me in de [[
===De mins in
Veural in d'n twintegsten iew zien väöl mie fossiel
Versjèllende soorte minsape stoon ummer ei stepke wijer vaan de mins eweg: mins, chimpansees, gorilla's, orang-oetan en gibbons vörme same de [[superfamilie]] ''Hominoidea'' ([[startloes ape]]); mins, chimpansees, gorilla's en orang-oetan vörme same de familie ''Hominidae'' (eigeleke [[minsape]]); mins, chimpansees en gorilla's vörme same de [[subfamilie]] ''[[Homininae]]'' (Afrikaanse minsape); mins en chimpansees vörme same d'n [[tribus (biologie)|tribus]] ''[[Hominini]]'' (klein, intelligente minsape); de moderne mins en alle soorte "
===De aofsplitsing vaan de ape===
Es ierste mins zouw me die soort mote, of kinne, neume die wél 'ne veurawwer vaan de mins is meh neet vaan aander bestaonde ape. De lèste gemeinsjappeleke veurawwer vaan mins en chimpansees waor mesjiens ''[[Sahelanthropus tchadensis]]'' ("Tsjaadse Sahelmins"), dee zeve
==='t Geslach Homo===
't Ierste geslach bleef oongeveer e
De naokoumelinge vaan ''H. ergaster'' splitsde ziech in ''[[Homo erectus]]'' en ''[[Homo antecessor]]'', mèt de [[Mins vaan Denisova]] es meugeleke derde tak (Krause e.a. 2010). ''H. erectus'' ([[Eugène Dubois|Dubois]], [[1892]]) beteikent "rechoploupende mins" ('n verawwerde benaoming, umtot heer, nao me noe wèt,
De hei besjreve evolutie is die wat euvereinkump mèt 't pleetsje heineve. Sommege
==Fysieke kinmerke==
De mins weurt vaanaajds tösse 160 en 170 cm laank; in modern tije is dat mie gewore door euvervleujeg ete en minder krenkde. Zie gewiech ligk tösse 60 en 80 kg; mennekes zien gemeinelek belaankriek zwoerder. D'n [[draagtied]] bedreug nege maond; de [[jäög]] vaan e minsekind doort zeker 16 jaor. De levesverwachting is de lèste iewe touwgenome vaan zesteg (veur gezon lui) nao tösse zeventeg en tachteg; oetsjeters behole al mie es 110.
==Sociaal leve==
|