Acre (Brazilië): Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K →‎Bronne: Dat systeem zouwe ze, mèt de koms vaan Wikidata, op gewoen artikele mote aofsjaffe...
Geen bewerkingssamenvatting
Tekslien 17:
|tiedzaone=UTC -5
}}
'''Acre''' (oetspraok in 't [[Braziliaans Portugees]]: [[IPA|[ˈakɾi]]]) is 'ne staot vaan [[Brazilië]], in de regio Noord (''Norte''), in 't tropisch binneland. De staot is rillatief klein (zij 't nog ummer veer kier zoe groet wie Nederland) en dunbevolk; heer besteit nog veural oet oongesjonde [[tropisch bos]]. Hoofstad is Rio Branco. Acre grens (mèt de klok mèt, begin in 't noorde) aon [[Amazonas (Brazilië)|Amazonas]], [[Rondônia]] (e klei stökske), [[Bolivia]] en [[Peru]]. 't Groondgebeed vaan Acre huurt pas sinds 1903 bij Brazilië en waor daoveur formeel deil vaan [[Bolivia]]. Umtot 't gebeed evels veural door Braziliaone bewoend waor, kós Bolivia dit neet oonder control kriege. Sinds 1962 is 't 'ne zelfstandege staot, tot deen tied had Acre de status vaan direk bestuurd territorium.
 
==Fysische geografie==
Tekslien 98:
==Bevolking==
===Etnische gróppe===
De mierderhied vaan de bevolking is [[pardo]] (zoeget wie ''creool'' of ''mulat'': iemes mèt ziechbaar gemingk zwart en wit blood); in 2006 waor dat 57,5%. Blaanke maakde 33,0% vaan de bevolking oet, [[negers]] 7,8%. [[Aziaote]] en [[indiaone]] same waore 1,7% - heimèt heet Acre al 'n groeter inheimse bevolking es de mieste aander staote vaan Brazilië. In de rillatief kleine staot ligke al neet minder es 34 [[indiaonerizzervaot]]e (''terras indígenas''). De inheimse stamme umvatte de [[Yaminawa]], [[Manchineri]], [[Kaxinawá]], [[Ashanink]]a, [[Shanenawa]], [[Katukina]], [[Arara]], [[Nukini]], [[Poyanawa]], [[Nawa]], [[Jaminawa-Arara]] en nog get [[geïsoleerd volk|geïsoleerde stamme]] boevaan me de naom neet wèt. Die lèste leve noordelek vaan Cruzeiro do Sul, tege de grens mèt Peru.
 
===Taol===
Wie bekaans euveral in 't land is Portugees de dominante taol. In 't Amazonegebeed, ouch in Acre, sprik me Noord-Braziliaans Portugees, 'n accent wat mer wieneg versjèlt vaan 't in Brazilië gebruuk Standaardportugees.
 
De indiaonestamme die in contak zien getrejje mèt de westerse wereld hure tot de [[Arawaanse taole|Arawaanse]], de [[Arawakspraoke|Arawakse]] en de [[Panoaanse taole]]. De ierste en lèste zien typisch veur de regio, de Arawakse taole koume evels in groete deile vaan Zuid-Amerika veur. Väöl vaan die volker höbbe hun eige taol al gans of gooddeils opgegeve; dat gelt evels laank neet veur allemaol. Wat de geïsoleerde volker veur taole spreke, is neet ummer bekind.
 
==Economie==
Acre had in 2010 'nen [[Index vaan Minseleke Oontwikkeling]] (HDI) vaan 0,663, wied oonder 't lendelek gemiddelde vaan 0,727. Dit is oongeveer zoe väöl wie 't aonligkend Bolivia ('t ermste land in Zuid-Amerika). Veural op 't platteland heers ermooj. Wie euveral is de staot sinds 1990 wel sterk drop veuroet gegaange.
 
Intösse wèrke ouch in Acre de mieste lui in de [[tertiaire sector|deenstesector]]. Dat kump umtot de hoofstad Rio Branco, mèt 'n kinmerkende stadseconomie, de staot numeriek gans domineert. Toch vint me hei ouch nog väöl werk in de [[primaire sector]]. [[Bosbouw]] is zier belaankriek in de staot; 't mierendeil vaan d'n [[export]] in Acre besteit oet [[hout]]produkte. In principe weure de bosse doorzaam geëxploiteerd; praktisch gezeen geit dat evels nog dèks fout en löp ouch deze staot gevaor vaan [[oontbossing]]. De [[rubber]]bouw, oets d'n insegsten economische factor vaan belaank, is ouch nog levend en wel; oongeveer e veerde vaan al 't in Brazilië geproduceerd rubber kump hei vaandan. Ouch exporteert de staot väöl vröchte. Wijers weure [[ries]] en [[reetsokker]] verbouwd en [[veehawwerij|bieste gehawwe]], meh neet zoe väöl wie in de staote die ziech dao-in gespecialiseerd höbbe. Tot slot beie de reviere väöl eetbare [[vèsserij|vès]].
 
==Historie==
Regel 109 ⟶ 116:
 
==Extern links==
* [http://www.ac.gov.be Officieel website vaan de staot]
 
[[Categorie:Brazilië]]
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Acre_(Brazilië)"