Papiaments: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K Bot: Migrating 48 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q33856 (translate me) |
K Robot: autematis teks vervange (-mier es +mie es) |
||
Tekslien 3:
== Oontstoon ==
Allewel tot de sprekers zelf veural verwantsjap zien mèt 't Spaons (dat kortbij, op 't [[Zuid-Amerika]]ans vasteland, gesproke weurt) is de primaire brón vaan de taol 't Portugees. De Afrikaanse slaove, aofkumsteg oet
In de taol bleve nog väöl wäörd oet de versjèllende Wes-Afrikaanse taole achter. T'r plaotse mingde 't Papiaments mèt de locaol aonwezege Indiaanse [[Arawaktaole]] (veural op Aruba, boe de Indiane neet op zoe groete sjaol door de Spaanjerds waore aofgeslach). Later invlode kaome vaan de Spaonse missionaire (de Nederlandse euverhiersers lete dat touw, umtot ze de slaove neet weerd voonte tot 't [[calvinisme]] te bekiere) en vaan 't iewelaank Nederlands bewind. Umtot 't Nederlands tot veur kort de einege officieel taol waor en nog ummertouw domineert in formeel situaties is dee lèsten invlood hendeg groet.
Tekslien 11:
== Sprekers ==
Op de drei eilen boe 't Papiaments inheims is sprik 70 (Aruba) tot 80 (Curaçao) percint vaan de bevolking toes gemeinlik Papiaments (volkstèllinge op Aruba en de [[Nederlandse Antille]], 2000 resp. 2001). Dat kump neer op oongeveer 175.000 lui. Daobovenop koume nog lui die 't Papiaments neet es belangriekste taol höbbe (blaanke, immigrante en mojertaolsprekers die 't höbbe laote valle). In Nederland zien volges 't [[CBS]] oongeveer 130.000 Antilliaanse en Arubaanse allochtone. Vaan die in Nederland woenende sprekers zal laank neet edereine de taol nog daogeleks gebruke. 't Totaol aontal sprekers kump daomèt op
== Gebruuk ==
Wie heibove al opgemerk gebruke de Antialliane hun eige taol neet allemaol eveväöl. 'n Oonderzeuk oet [[1986]] oonder lieger sjolere wees oet tot toen 't mierendeil toes ummer Papiaments praotde, en e belangrieke minderheid boete de sjaol noets Nederlands praotde. Es de kinder awwer woorte en 't Nederlands beter behiersde góng hun gebruuk vaan die taol wel umhoeg.
Of 't oonderwies Nederlands- of Papiamentstaoleg moot zien is 'n aw discussie. Wie de vrijgelaote slaove in de negentiende iew veur 't iers les kraoge gebäörde dat in 't Nederlands. Neet allein de blaanke, meh ouch de zwarte bevolking zaog hendeg neer op dees taol. Dat had evels tot gevolg tot de lierlinge hun sjaolmeisters aamper verstoonte. In [[1935]] woort bepaold tot mèt touwstumming vaan de gouverneur lesse in 't Papiaments gegeve kóste weure. Vaan dees bepaoling is echter noets gebruuk gemaak. Nao d'n oorlog woort ouch
In 't debat euver de taolkeus in 't oonderwies stoon al jaorelaank twie meininge tegeneuverein. Veural de awwers wèlle tot hun kinder in de ierste plaots good Nederlands liere, zoetot ze later in Nederland kinne wèrke. Wie in [[2005]] de regering vaan de Nederlandse Antille besloot de basissjaole Papiamentstaoleg te make sjikde hiel väöl awwers hun kinder nao de nog euvergebleve Nederlandstaolege sjaole. De lèsten tied goon stumme op veur twietaoleg oonderwies, wie me dat beveurbikd ouch in [[Friesland]] en in [[Luxemburg]] kint.
| |||