Latiens sjrif: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
PahlesBot (Euverlèk | biedrages)
K Robot: autematis teks vervange (-veraander +verander)
PahlesBot (Euverlèk | biedrages)
K Robot: autematis teks vervange (-bekaans +bekans)
Tekslien 11:
 
==Gebruuk==
't Latiens sjrif is bij alle taole vaan westelek [[Europa]] in gebruuk. Veur taole wie 't [[Frans]], [[Spaons]], [[Ingels]], [[Duits]] en [[Nederlands]] waor dit in de middeliewe, wie hun sjriftradities oontstoonte, de natuurleke gaank vaan zakes: 't Latien waor jummers de cultuurtaol in alle len boe me 't [[roems-katholicisme]] aonhóng. De grens vaan 't Latiens sjrif volg bekaansbekans getrouw de grens vaan de kathelieke wereld: [[Slavische taole]] wie [[Pools]], [[Tsjechisch]], [[Slowaaks]] en [[Sloveens]] gebruke Latiense lètters, dewijl [[Russisch]], [[Wit-Russisch]], [[Oekraïens]] en [[Bulgaars]] in 't [[Cyrillisch sjrif]] weure gesjreve, 't sjrif vaan de Oosters-orthodoxe kèrke. 't [[Servo-Kroatisch]] is verdeild: de kathelieke Kroate en de islamitische Bosniërs gebruke ummer 't Latiens sjrif, de orthodoxe Serve miestal, meh neet ummer, 't Cyrillisch. De Roemene, die ouch orthodox zien meh [[Roemeens|'n Romaanse taol]] spreke, gebruukde vaanajds ouch Cyrillisch sjrif meh stapde in de negentienden iew op 't Latiens euver.
 
Ouch taole die pas later 'n sjriftraditie oontwikkelde, höbbe dèks 't Latiens sjrif aongenome. Dat gelt zeker veur de klein/oonofficieel taole in Europa, wie 't [[Limbörgs]] of 't [[Bretons]], meh ouch veur 'n väölheid aon taole oet de res vaan de wereld. In door westerse machte gekoloniseerde len waor 't Latiens sjrif de ierste keus veur inheimse taole. Dat góng zoe in [[Amerika]] (mèt e paar oetzunderinge), in [[Afrika]] bezuie de [[Sahara]], in deile vaan Zuidoos-Azië, in [[Australië]] en in [[Oceanië]]. Soms heet me zelf bestaonde sjrifsysteme te gunste vaan 't Latiens sjrif aofgesjaf ([[Maleis]], [[Javaans]], [[Balinees]] etc.). Recintelek gebäörde dat oonder mie nog bij 't [[Turkmeens]], boe me 't ieder gebruuk Cyrillisch sjrif zaog es e relik vaan Russisch kolonialisme. 't Latiens sjrif gelt dus es 't neutraolste sjrif wat 't gief.
Tekslien 41:
| <big>'''[[J|J j]]'''</big> || Verlengde variant vaan de i || /d͡ʒ/ <small>(Ingels, Aajdfrans)</small>; /ʒ/ <small>(Frans, Portugees)</small>; /ɟ/ <small>(Maleis)</small>; /ʝ/ <small>(Zweeds)</small> || Iewelaank weergegeve door de i, in de middeliewe oontstande en pas in de renaissance oetgesplits.
|-
| <big>'''[[K|K k]]'''</big> || Griekse lètter [[kappa]] (Κ κ) || /k/ || /c ~ ɕ/ <small>(Zweeds)</small> || In 't [[Aajdlatien]] oetwisselbaar mèt de c, um die rei nao de archaïschen tied bekaansbekans compleet verdwene. Pas later in de Germaanse taole weer gebrukelek geweure.<br>De gepalataliseerde Zweedse variante trejje allein veur 'ne veurklinker op.
|-
| <big>'''[[L|L l]]'''</big> || Griekse lètter [[lambda]] (Λ λ) || /l/ || || Italische vörm, dee aofweek vaan de in Griekeland gebrukeleke.
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Latiens_sjrif"