Indogermaanse taole: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K Robot: autematis teks vervange (-bekaans +bekans) |
|||
Tekslien 86:
't Proto-Indogermaans waor 'n [[flecterende taole|flecterende taol]] mèt 'n groete vörmeriekdóm. Kinmerkend veur flecterende taole is tot grammaticaol betrèkkinge weure aongegeve mèt oetgeng: door d'n oetgaank vaan e woord te verandere verandert de beteikenis en/of de grammaticaol functie. Dit steit in tegestèlling tot de [[agglutinerende taole]], die 'nzelfde soort betrèkkinge mèt achtervoogsels, die vaan ziechzelf nog beteikenis höbbe, aongeve.
Alle levende Indogermaanse taole, [[creooltaole]] neet mètgerekend, zien ouch flecterende taole. Daobij zien evels twie oontwikkelinge aon te wieze. T'n ierste gief de aard vaan flecterende taole aonleiing tot 't oontstoon vaan ''oonregelmaotege flexie''. Verbuiginge die väöl gebruuk weure oontwikkele ziech zelfstendeg tot vörm die neet volges de (hoof-)regel tot stand koume. Me zuut in awwer taole dudelek minder oonregelmaotege vörm optrejje es in modern taole, en de oonregelmaoteghede zien ouch minder sterk. T'n twiede nump de vörmeriekdóm door de iewe heer dudelek aof. Gein levende Indogermaanse taol heet nog zoeväöl vörm wie 't Proto-Indogermaans. De snelheid boemèt dat gebäört versjèlt hiel sterk vaan taol tot taol. De mieste Slavische taole, de Baltische taole en 't Armeens vertuine nog altied hiel väöl flexie, taole wie 't [[Afrikaans]] en 't [[Ingels]] zien
==== Naomwäörd ====
't Proto-Indogermaans had ach [[naomval]]le ([[nominatief]], [[genitief]], [[datief]], [[accusatief]], [[vocatief]], [[ablatief]], [[instrumentalis]] en [[locatief]]) en drei [[getal (taolkunde)|getalle]] ([[inkelvoud]], [[miervoud]] en [[dualis]] [twievoud]). De ach naomvalle koume nog allemaol trök in de klassieke Arische taole Sanskriet, Aajdperzisch en Avestisch. Vaan de modern taole heet 't Armeens (alle naomvalle boete de vocatief) 't mieste vaan de naomvalsinflexie bewoerd. D'n dualis vint me, boete in aw taole wie 't Sanksriet, [[Episch Grieks]] en [[Aajdkèrkslavisch]], nog in e paar modern taole trök, naomelek [[Oppersorbisch|Opper-]] en [[Nedersorbisch]] en [[Sloveens]]. De substantieve valle oeterein in drei [[woordgeslach]]te, mannelek, vrouwelek en oonzijeg. De verbuiging vaan manneleke en oonzijege wäörd is veur e groet deil dezelfde. De mieste taole höbbe teminste twie vaan die geslachte bewoerd (en dèks genoog nog alledrei), 'n opmerkeleke oetzoondering is 't Armeens (wat wijer zoe awwerwets is).
De adjectieve sjikke ziech nao 't substantief boe ze bijhure. Hunnen oetgaank weurt verboge nao geslach, naomval en getal, zoetot 'n adjectief dèks dezelfden oetgaank krijg es 't substantief boe 't bijhuurt. Flexie vaan adjectieve is in
In 'n ieder fase had 't Proto-Indogermaans woersjijnelek mer twie woordgeslachte: geslachtelek en oonzijeg. Vrouweleke wäörd zien daan pas later 'n grammaticaol klasse op ziech goon vörme. De belaankriekste aonwiezing daoveur is 't Hettitisch, wat dit systeem heet behawwe. Wijers beit 't Aajdgrieks 'n sterke aonwiezing: samegestèlde adjectieve höbbe dao gein vrouweleke vörm (''athanatos doksè'' 'oonsterfeleke roem'). Me dink tot 't Hettitisch vaan de aander Indogermaanse taole is aofgesplits veur de inveuring vaan 't vrouwelek woordgeslach.
| |||