[[Plaetje:Arab_Spring_map.svg|thumb|500px|Oetwèrking tot zoewied vaan 't Arabisch Veurjaor. '''Zwart''': rivvelutie; '''doonkerblauw''': doorloupende relle en veranderinge in 't bewind; '''liechblauw''': proteste en veranderinge in 't bewind; '''oranje''': groetsjaolege proteste; '''voelgeel''': kleinsjaolege proteste; '''doonkergries''': neet-Arabische len mèt proteste.]]
't '''Arabisch Veurjaor''' ([[Arabisch]] الثورات العربية ''ath-Thawraat al-'arabiyyah'' 'de Arabische opsten') is de bijnaom vaan 'n serie proteste en opsten in de [[Arabische wereld]], bedoeld um [[rivvelutie]]s of wiedgoonde hervörminge aof te dwinge en [[democratie]] tot stand te bringe. De proteste begóste in december [[2010]] in [[Tunesië]] en höbbe ziech sindsdeen euver bekaansbekans alle Arabische len oetgebreid. Ouch zien ze nao 'n aontal neet-Arabische len euvergeslage. 't Arabisch Veurjaor waor in [[2011]] bekaansbekans doorloupend wereldnuits en heet tot noe touw (haafweeg oktober 2011) geleid tot rivvelutie in Tunesië en [[Egypte]], 'ne [[börgeroorlog]] rizzelterend in rezjiemwissel in [[Libië]], doorloupende oonras in [[Syrië]] en [[Jeme]] en substantieel hervörminge in oonder mie [[Marokko]] en [[Jordanië]].
De naom ''Veurjaor'' is 'n metafoor veur 'n verzachting vaan repressief bewind; vergeliek oonder mie 't [[Praags Veurjaor]] en d'n [[Doej vaan Chroesjtsjov]].
Tekslien 41:
==Syrië==
[[Plaetje:Hama Al-Assy Square 2011-07-22.jpg|thumb|Anti-regeringsproteste in Hama. De demonstrante in 't midde make 't Syrisch veendel zoonder de greun stare.]]
In [[Syrië]] waor e bewind wat bekaansbekans zoe repressief waor es dat vaan Libië, al waor ziene leier minder excentriek. President [[Basjaar al-Asad]] is sinds [[2000]] aon de mach; in dat jaor volgde heer ziene pa [[Hafedh al-Asad]] op. De [[Ba'athpartij]] boe de Asad-dynastie bijhuurt regeert 't land al sinds [[1963]] en liet gein wezeleke oppositie touw. Al in januari zaog me dao teikene vaan oonras, demonstraties in de weke die volgde trokke evels neet väöl deilnummers. Dit veranderde op [[15 miert]], 'nen daag vaan nationaol protes: op deen daag kaome doezende de straot op in [[Damascus]], [[Aleppo]], [[Al-Hasakah]], [[Dar'a]], [[Dair az-Zawr]] en [[Hamaah]], ouch in [[Hims]] (Homs) oontstoonte proteste. Al gaw begós 't regime hel in te griepe. Op sommege bezunder opstendege stei woorte tanks aofgesjik. Hims woort belegerd. Bezunder bleujetege daog waore [[31 juli]] en [[30 augustus]], 't [[Sókkerfies]]; in de Ramadan waor in versjèllende moskeeë tot verzèt opgerope.<ref>[http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2011/08/20118306512172831.html Al Jazeera English - Syrian protesters 'killed' after Eid prayers]</ref> Haafweeg september zouwe, volges Hoege Commissair vaan de Minserechte [[Navi Pillay]], al zeker 2600 doeje zien gevalle.<ref>[http://www.nu.nl/onrust-midden-oosten/2613234/dodental-syrie-minstens-2600.html Nu.nl - 'Dodental Syrië op minstens 2600']</ref> In tegestèlling tot Libië besloot de internationaol gemeinsjap in Syrië neet militair in te griepe. Wel woorte sancties opgelag; zoe stèlde de [[EU]] op [[2 september]] 'nen olieboycot tege 't land in.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-14759416 BBC News - EU steps up Syria sanctions with ban on oil imports]</ref> In 't naojaor góng ouch de [[Arabische Liga]] ziech demèt meuje. Naotot dees organisatie op [[3 november]] e vreidesplan had veurgelag, zag 't bewind vaan dat aon te numme, boenao 't geweld tege de demonstrante evels gewoen doorgóng. Dao-op besloot de AL Syrië es lid te suspendere, wat op 27 november officieel gemaak woort.<ref>[http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2011/11/20111127143750187116.html Al Jazeera English - Arab League approves Syria sanctions]</ref> In miert 2011 begós hei es reactie op alle versjèllende gróppe in Syrië de [[Syrische Börgeroorlog]], die nog ummertouw bezeg is. Tot recent woort Asads regiering es groetse, en gevierlekste, partij gezeen in dees oorlog. Noe höbbe de versjèllende Syrische gróppe, wie de [[Koerdistan|Koerde]], [[al-Nusra Front]], de ''Free Syrian Army'' en de Regiering zelf, 'ne nuie vijand debij: d'n [[Islamitische Staot]]. Heer heet veural väöl aondach gekrege door op [[29 juni]] [[2014]] de koloniaal grens tösse Syrië en [[Irak]] teneet te verklaore en greuit nog ummertouw op zoewel Syrisch es Irakees land. Heidoor kin me merke in de media tot de naodrök vaan de Syrische Börgeroorlog allang neet mie op 't Arabisch Veurjaor ligk mer ierder op 't [[islam]]itische extrimisme en [[terrorisme]] vaan IS.
