Quark: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
K Robot: autematis teks vervange (-bestoond +bestaond) |
||
Tekslien 4:
De '''quarks''' zien 'n klas vaan zès [[elementair deilke]]s. Ze zien de belaankriekste bestanddeile vaan [[materie]]. Door e natuurkundeg percès wat me ''[[confinement]]'' neump, kinne quarks oonder normaal umstendeghede neet vrij veurkoume; in plaots daovaan zitte ze ummer aoneingekloonke in samegestèlde deilkes, die [[hadron]]e heite. Zelf hure quarks, same mèt [[lepton]]e, tot de [[fermion]]e (dit in tegestèlling tot [[boson]]e).
Quarks kinne, in tegestèlling tot aander deilkes, alle veer de [[krach]]te oetoefene en oondergoon ([[elektromagnetisme]], [[zwuurtekrach]], [[sterke kernkrach]] en [[zwake kernkrach]]), höbbe 'ne [[spin (natuurkunde)|spin]] vaan 1/2 en e [[baryon]]nommer vaan 1/3 en bezitte allemaol [[kleurlaojing]] (neet ummer dezelfde). 't Gief zès ''smake'' vaan quarks, die in drei paore veurkoume: d'n up-quark, d'n down-quark, de charm-quark, de strange-quark, d'n top-quark en de bottom-quark. [[Antimaterie|Antiquarks]] bestoon ouch, en wel veur alle zès smake; zij höbbe wie alle antideilkes dezelfde massa meh tegegestèlde laojinge. Drei quarks make same ei [[baryon]]; drei up- en downquarks make same [[proton]]e (twie up, einen down) en [[neutron]]e (einen up, twie down) en die twie koume daorum hiel väöl veur. Evezoe make drei up- en down-antiquarks 'n antiproton of antineutron. Nog aander combinaties zien meugelek; gans bezunder is de [[pentaquark]] (e baryon
't Bestoon vaan quarks woort in [[1964]] door [[Murray Gell-Mann]] en [[George Zweig]] oonaofhenkelek vaanein veroonderstèld en veer jaor later bij experimint bevèsteg. De oontdèkking vaan de quarks heet geleid tot 't [[standaardmedèl]] vaan de [[deilkesfysica]].
|