Latiens sjrif: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
PahlesBot (Euverlèk | biedrages)
K Robot: autematis teks vervange (-bestoond +bestaond)
Tekslien 13:
't Latiens sjrif is bij alle taole vaan westelek [[Europa]] in gebruuk. Veur taole wie 't [[Frans]], [[Spaons]], [[Ingels]], [[Duits]] en [[Nederlands]] waor dit in de middeliewe, wie hun sjriftradities oontstoonte, de natuurleke gaank vaan zakes: 't Latien waor jummers de cultuurtaol in alle len boe me 't [[roems-katholicisme]] aonhóng. De grens vaan 't Latiens sjrif volg bekaans getrouw de grens vaan de kathelieke wereld: [[Slavische taole]] wie [[Pools]], [[Tsjechisch]], [[Slowaaks]] en [[Sloveens]] gebruke Latiense lètters, dewijl [[Russisch]], [[Wit-Russisch]], [[Oekraïens]] en [[Bulgaars]] in 't [[Cyrillisch sjrif]] weure gesjreve, 't sjrif vaan de Oosters-orthodoxe kèrke. 't [[Servo-Kroatisch]] is verdeild: de kathelieke Kroate en de islamitische Bosniërs gebruke ummer 't Latiens sjrif, de orthodoxe Serve miestal, meh neet ummer, 't Cyrillisch. De Roemene, die ouch orthodox zien meh [[Roemeens|'n Romaanse taol]] spreke, gebruukde vaanajds ouch Cyrillisch sjrif meh stapde in de negentienden iew op 't Latiens euver.
 
Ouch taole die pas later 'n sjriftraditie oontwikkelde, höbbe dèks 't Latiens sjrif aongenome. Dat gelt zeker veur de klein/oonofficieel taole in Europa, wie 't [[Limbörgs]] of 't [[Bretons]], meh ouch veur 'n väölheid aon taole oet de res vaan de wereld. In door westerse machte gekoloniseerde len waor 't Latiens sjrif de ierste keus veur inheimse taole. Dat góng zoe in [[Amerika]] (mèt e paar oetzunderinge), in [[Afrika]] bezuie de [[Sahara]], in deile vaan Zuidoos-Azië, in [[Australië]] en in [[Oceanië]]. Soms heet me zelf bestoondebestaonde sjrifsysteme te gunste vaan 't Latiens sjrif aofgesjaf ([[Maleis]], [[Javaans]], [[Balinees]] etc.). Recintelek gebäörde dat oonder mie nog bij 't [[Turkmeens]], boe me 't ieder gebruuk Cyrillisch sjrif zaog es e relik vaan Russisch kolonialisme. 't Latiens sjrif gelt dus es 't neutraolste sjrif wat 't gief.
 
Nog väöl neet-westerse taole mèt 'n eige sjriftraditie weure in 'n aander sjrif es 't Latiens gesjreve. Toch kin me ouch die taole in Latiens lètters weergeve; me sprik daan vaan [[transcriptie]]. Veur 't [[Arabisch]] gief 't beveurbeeld [[DIN 31635]], veur 't [[Chinees]] ([[Mandarijn]]) 't [[pinyin]]. Ouch dialekte vaan zoe'n taole weure, wienie nujeg, dèks in Latiens lètters weergegeve, veural wienie 't inhems sjrif de aofwiekende aard vaan de variëteit neet good tuint.
Tekslien 124:
! Lètter !! <small>Oersprunkeleke<br>weerde</small> !! Aander weerdes !! Opmerkinge
|-
| '''[[Æ æ]]''' || /ai/ || /ɛː/ || In 't Latien vaanajds 'nen twieklaank, meh laankzaamaon veraanderd in 'ne nuie klinker. Dit perces waor tege 't ind vaan de keizertied compleet. De veraanderde oetspraok holp de al bestoondebestaonde ligatuur euverleve en in versjèllende aander taole terechkoume.
|-
| '''[[Œ œ]]''' || /oi/ || /ø ~ œ/ || Veur dees ligatuur gelt oongeveer 'tzelfde wie veur de bovestoonde, al kaom ze minder dèks veur.
Tekslien 139:
| '''[[Ɑ|Ɑ ɑ]]''' || [[Internationaol Fonetisch Alfabet]] (IPA) || /ɑ/ || Versjèllende taole oet [[Kameroen]]. || IPA heet 't zelf vaan cursieve klein Latiense lètter ''a''. <br>Hooflètters bestoon neet in 't IPA; groete variant is debij bedach wie me dit teike in gewoen sjrif begós te gebruke.
|-
| '''[[antisigma|Ↄ ↄ]]''' || Veurstèl spèllingshervörming door [[Claudius]] || /ps/ || [[Latien]] (neet doorgeveurd). || Ouch gebaseerd op de Griekse [[sigma]], die zoe'ne variant had. Geïnspireerd op bestoondebestaonde lètters wie X.
|-
| '''[[eth|Ð ð]]''' || Lètter d mèt striepke. || /ð/ || [[Ieslands]], [[Aajdingels]], [[Middelingels]] || Hooflèttervariant kump neet veur in 't Ieslands, tenzij in kapitaolsjrif (alles mèt hooflètters).
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Latiens_sjrif"