Rodos (sjtad): Versjèl tösje versies

'''Rodos''' (óch waal ''Rhodos''; Greeksj: ''Ρόδος (Ródos)''; [[Italiaans]]: ''Rodi'') is de hoofplaatsj van 't Greeksje eilank en gemingde [[Rodos]]. De havesjtad hat 'n ummoeërd centrum en ligk op 't oetesjte noardoeëste va dat eilank en hat zoeëgetungeveër 50.000 lüj. De sjtrategisch geleëge sjtad woeëd i d'r [[viefde iew veur Christus|vieëfden ieëw vuur Christus]] gesjtich en loog op versjillige handelsweëg tusje [[Europa]], [[Afrika]] en 't [[Midde-Oeëste]]. Heidurch hat 'tzie ivluëj ungergange va de ouw Greke, Byzantiene, [[Maltezer Orde]], Turke en Italiane. Al dees kultoere hant dön sjpöar in 't sjtroatbild hingergelate. Zoeë guëf 't mieërder Byzantiense kirke en Turkse moskeeë en zint wichtige öapebare geboewer durch de Italiane geboewd, wie 't gouverneurspalies en 't theater. De Middelieëwse binnesjtad sjteet igesjrieëve bei de [[werreldirfgoodlies|weltirfgoodlieës]] va de [[UNESCO]]. Neëve de ummoeëring lup 'n sjpatsierroute. Rodos sjteet al lang bekank as toeristisch oord, meh seër 't valle va de militaire junta, kam 't massatoerisme good op gang. I de jöare '80 en '90 woar 't ee va de dröks bezuchtebezóchte besjtumminge i Grekelank.

In 164 v. Chr. kam de sjtad unger [[Romeinse Riek|Romeinse hieërsjappie]] en tusje 330 en 650 woar de sjtad ungerdeel van 't [[Byzantijns Riek|Byzantiens Riek]]. De sjtad hat toen ing wichtige militaire beteëkenis en de vöale kirke die 't noe guëf i g'n sjtad, zint i dees era geboewd. I de jöare doanoa woar de sjtad decennia lang unger Arabische hieërsjappie. Oet dit tieëdperk guëf 't zieër wenig sjriftelige brónne. In 1309 woeëd Rodos aa de Maltezer Orde verkóch, oeë noa obbenüts 'n periode va bleuj begós. De sjtad woar wier ee va de wichtigste militaire en economische bolwirke i g'n [[Middellandse Zieë]]. Óch i dizzen tieëd woeëde kirke geboewd, meh bekangder zint 't palies va de groeëtmeestesj en 't krenkehoes. Óndanks de oprökkende Turkse Ottomane, brachtbrach d'r handel vöal inkómste op. Sjriftelige brónne oet deë tieëd zint zieër zorgvöldig bewaard geblieëve en zint noe opgesjlage i g'n nationale bibliotheek va Malta.

De heersjappie va de Maltezer Orde eindigde in 1522 noa 'n lange belegering en inname durch Ottomaanse tróppe. De Turke verdreve de oersjprunkelige Greeksje bevóking, verangerde de kirke i moskeeë, richde badhoezer en privaatwuëninge op. Vöal anger geboewer weëde behaote, meh aa de wunsje va de nüj Turkse bevólkig aagepas. De sjtad verloor höar handelspositie. De [[negetiende iew|nuëgetieënden ieëw]] woeëd beheësj durch epidemieë en heftige eëdsjókke. De öapebare infrasjtructuur en de sjtad höar geboewer liede unger verwaarlozing. De mach va de Turke eindigde in 1912, toen de Dodekanesos, oeë unger 't eilank en de sjtad Rodos valle, i heng va de Italiane kam. De Italiane restaureerde de geboewer die zich herinnnerde aa de Maltezer periode, in 't beizunger 't palies, boewde de infrasjtructuur wier op (weëg, elektriciteet en de haves) en consollideerde dön mach i ge MiddelandsMiddellands Zieëgebeed. De ouw Turkse geboewer en de islamitische en Joedse begraafplaatsje rónk d'r moeër woeëde gesjloop en woar vanaaf toen 'n greun zone. De Dodekanesos woeëd in 1923 'n kolonie van Italië. Bombarderinge i d'r [[Twieëde Weltkreeg]] verweusjte groeëte deler va g'n sjtad, wat vöal leëves eisde. Rodos woeëd in 1948 wier bei [[Griekeland|Grekelank]] geveug. Planne vuur 'n totaal heropboew va de sjtad in 1957, 1961 en 1963, zörgde vuur groeëte wiersjtank bei archeologe, oeë durch zie neet woeëd oetgeveurd. Vanaaf dizzen tieëd kam óch 't massatoerisme good op gang. De Middelieëwse sjtad woeëd al in 1960 as archeologisch monument aageweze, meh woeëd pas in 1988 bei 't UNESCO weltirfgood igesjrieëve. <ref>http://www.rhodes.gr/en/ipolimas/istoriatispolistisrodou/</ref>

*[http://www.rhodes.gr/el/ www.rhodes.gr], Greeksj {{el}}/{{en Ingelsj}}