China: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Tekslien 307:
De vereuvering vaan de lèste verzètsheerde doort tot [[1683]]. De militair organisatie vaan de Mantsjoes waor superieur, en in combinatie mèt de Chinese techniek maakde dit 'e leger bezunder sterk. De nui keizers dwoonge de manneleke Chineze hun haor te drage wie de Mantsjoes, mèt de veurkop kaalgesjore en de res in 'ne vlech, meh lete de res vaan de Chinese sameleving gooddeils op zie beluip. In d'n iew dee volgde bereikde 't Chinees keizerriek 'nen umvaank dee 't noets mie zouw hole (en ouch noets gehaold had, tenzij me 't Mongools wereldriek vaan de Yuan-dynastie mètrekent): [[Tibet]], [[Mongolië]] en deile vaan [[Siberië]] woorte oonderworpe. Oonder keizer [[Qianlong]] haolde 't land zie militair en territoriaol huugdepunt.
 
Tegen 't ind vaan Qianlong zien regering kaom toch de klad drin. De belastinginkomste waore te lieg um de financië op te hawwe, en [[corruptie]] naom touw. De zwakheid vaan 't systeem kaom pienelek aon 't leech in de negetienden iew. De Britte waore goon handele in [[opium]], boe de Chineze massaol aon verslaaf raakde. Wie de Chinees regering besloot d'n handel in opium te verbeie, verklaorde de Britte hun d'n oorlog. E rillatief klei Brits leger won d'n oorlog mèt groete euvermach en dwong de BritteChineze tot vrijhandel en 't aofstoon vaan Hong Kong. Wat volgde waore tientalle jaore vaan militair ingriepe door versjèllende Europese machte, die allemaol in [[oongeliek verdraag|oongelieke verdrage]] touwgaank tot de Chinese merret, väölal in opium, en stökker extraterritoriaol handelsgebeed ([[Internationaol Concessies]]) aofdwonge. Ouch [[Rusland]] meujde ziech demèt en wis zoe [[Boete-Mantsjoerije]] te pakke. De machteloesheid vaan de Qing leide in 1850 tot de [[Taipingopstand]] oonder [[Hong Xiuquan]], dee geïnspireerd door 't christendom de val vaan 't regime perbeerde te bewèrke. Oetindelek woort d'n opstand in [[1864]] gesmaord, mèt hölp vaan de Europese groetmachte.
 
De inheimse Han-elite bleef de Qing steune; mier es oets zelfs, umtot ze häör confuciaanse ideaole bedreig zaog. In de [[Tonzhirestauratie]] greep 't land reactionair trök op de traditioneel weerde, in de stèllege euvertuiging tot 't mèt China good zouw koume es 't zien wortele trouw bleef. Poginge veur 't leger te modernisere lökde mer haaf. De misère waor compleet wie [[Japan]], wat nao [[Meijirestauratie|'n geslaagde modernisatie]] e capabel leger op de bein had, in [[1894]] d'n oorlog aon China verklaorde en Korea en [[Taiwan]] oet hunnen invloodssfeer aofpakde. Noe begós de roop um hervörminge helder te klinke. In [[1898]] kundegde de joonge keizer [[Guangxu]] diverse hervörminge aof, boe-oonder aofsjaffing vaan 't amtenerestèlsel en oonderwies in exakte wetensjappe, meh zien tant, de nog ummer mechtege keizerin-wedevrouw [[Cixi]], herreep de hervörminge.
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/China"