China: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Historie: Noordeleke en Zuieleke dynastië, zègk mer viefden en zèsden iew. |
→Historie: Sui- en Tangdynastie. |
||
Tekslien 279:
Mèt de Jin-dynastie waor China weer vereineg, meh allewel tot dees dynastie tot [[420]] zouw regere, bleef 't neet rösteg in 't land. Vaanaof 't begin vaan de veerden iew braoke opsten oet oonder neet-Chinees volker in 't riek, die ziech zoonder väöl meujte kóste aofsjeie en oetindelek de [[Zèstien Keuninkrieke]] vèstegde. In [[311]] woorte de Jin oet hun hoofstad verdreve en móste ze nao 't ooste vlöchte. Later verplaotsde ze hun hoofstad zelfs nao 't zuie ([[Jiankang]], bij Nanking) en raakde de Jin de controle euver de Geel Revier gans kwiet. Zoe raakde China de koumende iewe politiek verdeild in e noordelek en e zuielek deil.
Oondertösse waore de noordeleke staote ouch mètein in oorlog, tot de [[Noordeleke Wei]] (zoe geneump um ze te oondersjeie vaan 't ieder Wei-riek), góng euverheerse. Deze staot woort in [[385]] gestiech meh pakde de koumende decennia ummer mie mach um oetindelek gans 't noorde in han te kriege. De Wei-keizers perbeerde einheid te sjöppe oonder de diverse bevolking door
Oondertösse in 't zuie woort in 420 de Jin-dynastie door de [[Liu Song-dynastie]] aofgelos. Dees dynastie waor gei succes: wanbeleid en oonderdrökking zörgde veur 'n opeinvolging vaan militair staotsgrepe. Vaan [[479]] tot [[502]] regeerde de [[Zuieleke Qi]], boe 't al neet väöl beter waor. Oonder de [[Liang-dynastie]] bleujde 't zuie weer eve op, meh in de [[Chen-dynastie]] ([[557]]-[[589]]) zakde 't zuie finaol inein. Toch kaom in de bei China's de wetensjap tot bleuj, en verriekde de opkoms vaan 't boeddhisme en taoïsme 't religieus leve.
===Sui- en Tangdynastie===
Roond 580 kaom d'n hertog vaan Sui aon de mach in Noord-China. Heimèt had dit landsdeil veur 't iers in iewe weer 'nen Han-Chinees es machhöbber. Nao 'ne bleujetege zuvering begós heer 'n campagne tege de Chen-dynastie in 't zuie; mèt häöre val in [[589]] waor gans China weer oonder eine keizer vereineg. De [[Sui-dynastie]] heel 't evels neet laank oet: d'n twiede Sui-keizer rinneweerden 't land mèt 'n mislökde campagne tegen Korea en woort door zien eige ministers umgebrach.
Vaanaof [[618]] waor de [[Tang-dynastie]] aon de mach. Die waor väöl bestendeger es de Sui, en zeker in de beginiewe vaan de Tang bleujde China op. De centraol regering, gevesteg in [[Xi'an|Chang'an]], controleerde de Zijroute en pakde väöl gebeed op de Turke (Oeigoere). Diverse [[vazalstaot]]e waore aon de Tang sjatpliechteg, en door [[conscriptie]] oonder de ummer touwnummende bevolking kós me euver 'n enorm leger besjikke. Chineese sjèlderkuns kaome tot 'ne noets gekinde bleuj, en de poëzie hoort tot de bèste sinds de klassieke. 'n Bezunderheid is ouch de regering vaan keizerin [[Wu Zetian]] ([[690]]-[[715]]), 't insegs vrouwelek staotshoof wat China oets heet gehad. 't Chinees boeddhisme, al sterk opgekoume in de veurgoonde iewe, vertakde ziech oonder de Tang in typisch Chinese sjaole. In 'n tienden iew verzwaakde de regering en kaom 't tot tal vaan opsten oonder de bevolking, oonder mie tege boetelandse handelere. In [[907]] veel de dynastie definitief.
===Nuien tied vaan verdeildheid===
| |||