[[Plaetje:Lutherbibel.jpg|thumb|D'r ''Lutherbibel'' is ee va de ieësjte nasjlaagwirke in 'n Dütsje sjrifssproak]]
Maarten Luther woar 'ne kritiker va de [[Roems-Kathelieke Kèrk|Roeëms-Kathelike Kirk]]. Mit 't houwe va de 95 sjtellinge teënge de duur va de Sjlotkirk va [[Wittenberg]], uitte heë zinge kritiek op ó.a. d'r aflaathankel en de kirkelige hiërarchie, oeë mit de reformatie begós. 'n Zieër revolutionaire opvatting woar dat vólges Luther de relatie tusje God en d'r minsj dirèk is en dat God um deë grónk neet verteëngewöadigd mót weëde durch 'ne preesjter. Luther mós vaweënge zinge opvattinge vuurköame vuur d'tr Rieksdaag i [[Worms]], toen e wichtig geestelig centrum in 't [[Heilig Roeams Riek|Hillig Roeëms Riek]]. Luther verklieëde geë ind te wille make aa de Kathelike Kirk, meh dees sjlechs te ''hervoeëme'' (doaher weëd óch d'r term ''reformatie'' of ''hervorming'' gebroek vuur dees ontwikkeling). Noadat Luther durch de Kirk [[excommunicatie|geëxcommuniceerd]] woeëd, bekam heë sjüts va d'r hertog va Sakse. In 't kesjtieël va d'r hertog i g'n sjtad [[Eisenach]] hat Luther d'r [[Biebel]] vanoet 't [[Latien]] umgezat in 't [[Duutsj|Dütsj]], um d'r inhawd va die tekste vuur de lüj begriepeliger te make. De poging um d'r Biebel te um te zette in inne Dütsje sjrifsjproak, weëd óch gemarkeerd as 't óntsjoa van 't Hoeëgdütsj. D'r opkoms va d'r drökpesj i d'r [[vieftiende iew|vuuftieënde ieëw]], makde 't boavedeen óch meugelig literatuur sjneller en i groeëter oplaag te versjpreie. Dees ontwikkeling leep parallel aa de sjnelle versjpreiing va Luther zing gedachtegood. De vólgelinge va Luther w(o)eëde protestante genumt.
===Versjpreiing van 't Lutheranisme i Noard-Europa===
