Houtem (Valkeberg): Versjèl tösje versies

{{dialek|ValkebergsHoutems}}

'''Houtem''' {{Audio|Li-vb-Houtem.ogg|loester}} (Hollesj: '''Houthem''') iesis e kèrkdörpkèrk[[dörp]] in de [[gemeinte]] [[Valkeberg aan de Geul]].

Bie Houtem were ouch de kerne [[Sint Gerlach]], [[Sjtraobeek]] en [[Vroenhof]] gerekend. Houtem lieklik aan de provinciale weegwaeg tusjetösje Valkeberg en [[Meersje]]. 't Haet ein sjtasie, ''Houthem-Sint Gerlach'', aan de sjpoorlien tusjetösje [[Mestreech]] en [[Heerle]]. Tot [[1940]] waor Houtem ein zelfsjtendige gemeinte.

Houtem woort veur 't ièrsj sjriefteliksjriftelik vermeld in [[1096]]. In de [[12e ièw]] laefde de kloezenaer [[Gerlachus]] in Houtem. Hae zou later heilig verklaord were. Bie zien graaf woort e [[NorbertijneNorbertiene]]r [[kloaster]] gesjtiechgesjtich. De gesjiedenis van Houtem iesis sjterk verbongeverbónge mèt de gesjiedenis van dit kloaster

Ièrsj waor 't e dubbelkloaster, meh tösje [[1218]] en [[1232]] vóng d'n euvergank nao nonne[[kloaster]] plaats. In [[1574]] woorte de kloastergeboewe door de troepe van [[Lodewiek van Nassau]] in brand gesjtokegesjtaoke. Me begoesbegós èvvel metein mèt de hersjtèlwerkzaamhede. Ouch in [[1655]] brende e groat deil van de geboewe aaf bie oorlogsgevechteaorlogsgevechte. TusjeTösje [[1720]] en [[1727]] woort ein nuuj kloasterkèrk geboewd. Dit geboew sjteit huuj nog en deit saer [[1806]] deens es [[parochie]][[kèrk (geboew)|kèrk]]. De oarsjprunkelike parochiekèrk looglaog in de kern [[Vroenhof]] en waor gewiejd aan d'n [[heilige]] [[Maarten|Martinus]].

In [[1785]] woort 't sjtif in Houtem opgeheveopgehaeve. Wie de Franse Mestreech houwe veroverd, woorte de kloastergeboewe gebruuk es legerhospitaal door de Hollendersj. Op 12 april [[1797]] woort 't kloasterdomein mèt alle geboewe verkoch. Ièrsj waor 't landgood in bezit van de familie Schoenmaeckers, die in [[1806]] de kèrk es parochiekèrk govegaove aan de gemeinsjap van Houtem.

In [[1903]] kaom 't landgood in bezit van de familie De Selys de Fanson. De veurmalige kloastergeboewe dege deens es ''château'' veur dees adellike familie. Wie Robert baron de Selys de Fanson sjtorf in [[1979]] leet hae 't landgood nao aan de parochie van Houtem. Door de financieel ónmeugelikheid um de geboewe te ónderhouwte raakde ze in verval. Vanaaf [[1995]] woorte de geboewe gerestaureerd en umgevörmp tot luxe hotel-restaurant. Saer [[2003]] iesis me weer begoes mèt 'n restauratie van de kèrk, die noe nog ummer bezig iesis.

* De Sint-Gerlachuskèrk ies geboewd in [[barok]]-sjtiel en in de [[18e ièw]] gedecoreerd mèt fresco's door [[Johann Adam Schöpf]]. Ouch bevink ziechzich hie 't praalgraaf van de heilige [[Gerlachus]].

* [[Chateau Sint-Gerlach]]: de veurmalige kloastergeboewe en de biebehuèrende pach[[haof (boerderie)crréboerderie| haof]] zint tegewoordig in gebruuk es hotel-restaurant.

* Vlakbie 't landgood Sint Gerlach lieklik 't natuurgebeed [[Ingendael]].

* De kern [[Sint Gerlach]] iesis besjermp dörpsgeziechdörpsgezich vanwege versjillende monumentaal häöf van 't gesjlote type ([[carréboerderie]]je).

* ''Haof Holswick'' (gesjlote haof) aan de Beeksjtraot