'''Sjteenkaol''' is e metamorf gesjteente dat gevörmt weëd durch aafzittingeaafzettinge va [[fossiele|fossiele planteristeplantereste]]. 't Gesjteente besjteet oet lieëge [[kaolstóf|koalsjtófkoalsjtof]], die ónger hoeëgehoeëgen drök en temperetuur in 'ne langen tiedsdoër vervurmtumgevörmt weëd (dat me metamorf numt). Sjteenkaol vörmt zich noa [[broenkaol|broenkoal]], en broenkaolbroenkoal vörmt zich noa turf, ofwaalóch waal gedruëgdgedruëg veen. I kombenasieCombinatie mit d'r drök, temperetuur en tiedsdoortieëdsdoor óntsjteet oetintelig [[grafiet]], [[antraciet]] en [[diamant]]. 't DilveDelve vavan 't gesjteente geet óngergronks. 't Gesjteente weëd döks gebroek as brankstófbrankstof vuur elektriciteetscentrale'selektriciteetscentrales. VreugerVruëger woeëd sjteenkaol óch gebroek vuur hoezelige doeleng, wie koake ófof 't brankebrange va 'ne kachel. Durch de inveuring va de centrale verwarming in de [[jaore 1970|'70joare 1970]], is 't gebroek va sjteenkaol vuur hoezelig doeleng kuëmeköame vervalle.
== Sjteenkoalewinning in Limburg ==
't Vervalle vavan de't winningbelang vavuur sjteenkoal sjteethat lateraaltót aagevólg dat de sjleting va de sjteë-koalmiene en broenkoalmiene ini g'n [[Miensjtreek]] ineet [[Limburg]]te vermiede woar. De leste mien die gesjlete woarwoeëd, iswoar de [[Oranje-Nassaumien]] i [[Heële]] in 1974. In 1965 al kónkigdekondigde 't kabinet Cals (KVP, ARP, PvdA) al de sjletinge va de Limbörgse miene aa, weil de miene wieër ikkenomisjikkenomisch ónrendabelunrendabel woeëde gezieë.
[[Zuud-Limburg|Zuud-]] en [[Midde-Limburg]] make deel oet va e groeëter sjteenkoalwinningsgebeedsjteenkoaleveld, sjtrèkkendesjtrekkende va [[Ibbenbüren]] iin 't Pruusj (beit'n noarde va Wesfale), bis in de umgeëving va 't Noard-Franzuësisje [[Kales]] (op Franzuësisj: ''Calais''). Dit sjteenkoaleveld woeëd gevörmt in ge't tiedperkgeologisch vatieëdperk van 't [[westfalien]] (313-309.,9 meljoen joare geleëe[[Mega-annum|Ma]]), 'n deelperiode vavan 't [[karbooncarboon]] (resp. 359.,2-299 Ma). In de [[twelfde iew|twólfde ieëw]] woeëd vuur 't ieësj sjteenkoal gedólvegedolve ini ge daal vavan 't reveerke de [[Worm]] bei [[KirchroajKirchroa|Kirkroa]]. In 1723 kroagkrit 't kloaster va [[Rolduc]] 't rech um 't sjteenkoalsjteenkoaleveld ini g'n umgeëving va KirchroajKirkroa te dèlveexploitere. Dit gebeed sjtóng sjpieër bekank as de [[Domaniale Mien]]. Bei wettelig besjleet in 1901 is 't gebeed va KirchroajKirkroaj bis aa Zittert-Geleën (de oeëstelige en westelige Miensjtreek) óntgonne vuurdurch d'tr dèlveSjtaat va sjteenkaolgeëxploiteerd bis ungeveër 't eng va de [[jaore 1960|60'erzestiger joare]].
