Diftong: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
dit geit weer 'ns lekker óneuverzichtelik waere :P |
→Saorte diftonge: plaetje d'rbie |
||
Tekslien 10:
{{Dialeksec|Mofers}}
== Saorte diftonge ==
[[File:Belgian Dutch diphthongs chart.svg|thumb|De sloetendje, vallendje diftonge van 't Standerd-Belsj-Nederlandjs: ''ei'', ''ui'' en ''ou''.]]
Wie baove gezag óngersjèdj me de vallendje (of dalendje) diftonge vanne stiegendje; 'n óngersjied gegróndj op klemtoean. De vallendje diftonge höbbe de klemtoean ligken oppen ieëste littergreep, dewiel de stiegendje dem oppe litste littergreep höbbe ligke. De meiste Limbörgse dialekte höbben allein meh vallendje diftonge. Toch guuef 't ouch dialekte die waal stiegendje diftonge höbbe, die contrastere mit vallendje diftonge. Zoea zaet me rónjelóm [[Werment]] en [[Stein]] veure óneigelike diftonge, wie in ''kieës'', ''koear'' en ''huuere'', ''kjès'', ''kwar'' en ''hwère''. Dees contrastere den mit vallendje diftonge wie in ''boum'', ''stein'' en ''geluif''. In [[Wolder]] haet me nag väöl zeldjzamer stiegendje diftonge wie in ''kjeuze'' (kesevröch), in ''pjéd'' (paerd) en ''kjêts'' (luchtekaes).<ref>[http://www.ichkalplat.nl/talen/limburgs/leesplankjes_limburgs.php?show=wolder Urlings, Wiel. ''Wolders laesplénkske''. Heemkundevereniging van Wilre tot Wolder (2005).]</ref>
Behalve 't versjil tösse vallendj en stiegendj guuef 't ónnag e versjil inne richting, det wil zègke tösse aop (of äöpenendj), toe (of sloetendj), centraliserendj en huuegdjeharmonisch. Hiebie geit 't neet euvere klemtoean, mer euver de richting worin d'n diftong zich es 't woor bewaog. Aope diftonge zeen diftonge wobie de standj vanne móndj wiejer aop wuuertj, wie de ''oea'' in 't Mofers; bie toew diftonge wuuertj de standj vanne móndj toewer, wie de ''ou'' enne ''ei'' van 't Mofers; bie centraliserendje diftonge vergliedj 'ne perifere klank nao de midde vanne móndj, wie de ''eë'' en ''ieë'' van 't [[Haerles]]; en bie huuegdjeharmonische diftonge blief de huuegdje geliek. Dees litste kattegorie is betrèkkelik zeldjzaam en is bekèndj vanoet aaj Germaanse spraoke (wie 't Aad-Ingels: [beo̯n] ''beon'' "zeen" (vergeliek ''bön'') en [kæɑ̯ld] ''ceald'' "kaad"), meh kump ouch veur bie sómmige spraekers van 't Mofers, die de ''uue''
<!-- nej/breid
Haëmet (lank-kórtóngersjied)/r-diftonge in Pruses -->
| |||