Senegal: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Dexbot (Euverlèk | biedrages)
K Removing Link FA template (handled by wikidata)
Eve e gans artikel vaan gemaak.
Tekslien 22:
'''Senegal''' is e land in 't weste vaan [[Afrika]]. 't Grens aon [[Mauretanië]], [[Mali]], [[Guinea]], [[Gambia]] en aon [[Guinea-Bissau]]. Hoofstad is [[Dakar]].
 
==Bestuurleke indeiling==
{{sjtumpke}}
Senegal is verdeild in 14 regio's, die zien verneump nao hun hoofplaots. Die regio's zien officieel wijer verdeild in 45 [[departemint]]e en 103 [[arrondissemint]]e, meh gein vaan die niveaus heet bestuurleke beteikenis. Op lokaol niveau is 't land georganiseerd in ''collectivités locales''. De regio's zien de volgende:
 
{|
|
* [[Dakar (regio)|Dakar]]
* [[Diourbel (regio)|Diourbel]]
* [[Fatick (regio)|Fatick]]
* [[Kaffrine (regio)|Kaffrine]]
* [[Kaoulac (regio)|Kaoulac]]
* [[Kédougou (regio)|Kédougou]]
* [[Kolda (regio)|Kolda]]
|
* [[Louga (regio)|Louga]]
* [[Matam (regio)|Matam]]
* [[Saint-Louis (regio)|Saint-Louis]]
* [[Sédiou (regio)|Sédiou]]
* [[Tambacounda (regio)|Tambacounda]]
* [[Thiès (regio)|Thiès]]
* [[Ziguinchor (regio)|Ziguinchor]]
|}
 
==Fysische geografie==
Senegal, e middelgroet land en 't westelekste land vaan d'n [[Awwe Wereld]], vörmp fysisch gezeen 'nen euvergaank vaan werm [[weuste]]klimaot in 't noorde nao tropisch [[savanne]]klimaot in 't zuie. 't Groetste deil vaan 't land besteit oet [[steppe]] (BWh nao [[Köppen]]); 't land huurt in weze tot de [[Sahel]]. De noordgrens vaan 't land weurt gevörmp door de [[Senegal-revier]]; door 't zuie struime de [[Saloum (revier)|Saloum]] en de [[Casamance]]. Ouch de [[Gambia-revier]] heet häöre boveluip in Senegal (ietot in häören oonderluip wijergeit in Gambia). Reviere wie dees zien veur 't druug land vaan levesbelaank. 't Land is gooddeils vlaak; allein in 't zuidooste kump 't niveau bove de 500 meter oet (oetluipers vaan de berg in Guinee).
 
Senegal kint e groet aontal tropische veugel en zoogdiere, die gemeinelek ouch wel in de naoberlen veurkoume. Diverse deile vaan 't land genete besjerming es rizzervaot of nationaol park.
 
==Cultuur en demografie==
De cultuur vaan Senegal is [[Wes-Afrika]]ons, in tegestèlling tot naoberland [[Mauritanië]] wat nog ech Noord-Afrikaons is.
 
===Etnische groppe===
Senegal is etnisch vrij divers, meh euverziechteleker es sommege aander len in de regio. Dominante bevolkingsgrop zien de [[Wolof (volk)|Wolof]], die zoe'n 43% vaan de Senegalese bevolking oetmake. Daonao volge de [[Fula (volk)|Fula]] mèt 24% en de [[Serer (volk)|Serer]] mèt 15%. Kleinder groppe - allemaol minder es 5% - zien de [[Jola (volk)|Jola]], [[Mandinka (volk)|Mandinka]], [[Soninke (volk)|Soninke]] en de blaanke.
 
===Taole===
[[Frans]] is de officieel taol en belaankriek es bindmiddel, zeker umtot etnische sjeislijne wel tot probleme en zelfs börgeroorlog höbbe geleid. Inheimse taole weure evels wel erkind en ouch mèt regelmaot opgesjreve. De taole vaan de [[Wolof (taol)|Wolof]], [[Fula (taol)|Fula]], [[Serer (taol)|Serer]], [[Jola (taol)|Jola]], [[Mandinka (taol)|Mandinka]] en [[Soninke (taol)|Soninke]] zien allemaol erkind.
 
===Religie===
't Euvergroet mierendeil vaan de bevolking hingk d'n [[islam]] aon; 'n minderheid is christelek of animistisch. De groondwèt garandeert vrijheid vaan religie en bepaolt tot Senegal 'ne seculere staot is. Veural de Jola, in 't zuidweste vaan 't land, zien christelek of animistisch.
 
==Historie==
't Land Senegal is geneump nao de Senegal-revier. D'n oersprunk vaan dee naom ligk in d'n duuster. Vaanajds meint me tot Europese oontdèkkingsreizegers en inheimse ziech verkierd hadde verstoon, en tot de inheimse Wolof spraoke vaan ''sunu gaal'', "euze kano". Woersjijneleker evels is tot de naom kump vaan de [[Zenega]], e Berbervolk wat vaanajds aon de noordkant (de Mauritaanse kant) vaan de revier woent.
 
Senegal woort in de prehistorie door diverse volker bewoend. Vaanaof de negenden iew veel e deil oonder 't [[Takrur]]riek, wat in d'n èlfden iew oonder Arabischen en Berbersen invlood d'n islam euvernaom. Later kaom 't land in d'n invloodssfeer vaan achterein 't [[Ghanariek]] en 't [[Maliriek]], meh vaan de veertienden tot de zèstienden iew kraog 't weste vaan 't land land mèt 't [[Jolofriek]] zelf 'n mechtege dynastie.
 
Roond dezen tied begóste Europese ziemachte, te beginne mèt [[Portugal]], de Afrikaanse weskös te verkinne. Ouch [[Rippubliek vaan de Zeve Vereinegde Nederlen|Nederland]] en [[Ingeland]] hadde intrèsse, meh oetindelek pakde de [[Fraankriek|Franse]] de control euver Senegal. Ze vestegde 'nen handelspos op [[Gorée]] (door de Hollenders geneump nao [[Goeree]]), 'n eilendsje bij [[Dakar]], boe ze oonder mie slave kochte vaan de inlandse voorste. Pas midde negentienden iew begóste de Franse 't vasteland (laot stoon 't binneland) te kolonisere. Umtot ze heibij groondeger te wèrk gónge es de Britte (die hun han vol hadde aon aander stökker vaan Afrika), kaom Senegal roontelum Gambia te ligke.
 
Ind [[1959]] vereinegde Senegal ziech mèt de Franse Soedan (allewijl Mali) tot de [[Malifederatie]], die op 20 juni [[1960]] oonaofhenkelek vaan Fraankriek woort. 't Marcheerde evels neet tösse de twie staote en al op 20 augustus gónge ze weer oeterein. President woort [[Léopold Sédar Senghor]]. Oonder zie bewind had 't land 'n beperkde democratie en bleef 't stabiel. Wie Senghor in [[1980]] aoftraoj, woort 't oonrösteger in 't land. Oonder 't bewind vaan zienen opvolger [[Abdel Diouf]] kaome de Casamance in opstand, wat tot 'ne börgeroorlog leide. Dit conflik kós pas in de lèste jaore weure opgelos. Ouch economisch góng 't 't land neet veur de wind. Wat de democratie betröf is 't land, wat sinds zien oonaofhenkelekheid noets 'ne staotsgreep heet gekind, 'ne witte raof in Afrika.
 
{{Afrika}}
 
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Senegal"