Versie op 2 fib 2016 16:24 bewirk Stephan 0796 (Euverlèk \| biedrages) 7.343 bewerkingen →‎'t Eng va de Azteekse besjeving Label: Visuelen teksverwirker ← Gank nao de veurige diff		Versie op 2 fib 2016 16:27 bewirk óngedaon make Ooswesthoesbes (Euverlèk \| biedrages) Administrators 32.874 bewerkingen Geen bewerkingssamenvatting Gank nao de volgende diff →
Tekslien 1: {{Dialek\|Heëlesj}} [[Plaetje:Codex Magliabechiano (141 cropped).jpg\|thumb\|176x176px\|Minsjelige offers]] '''Azteke''', óch waal '''Mexica''', woar e [[indiane\|indiaanse]] volk en [[Meso-Amerikaanse ~~bejaving~~besjaving\|Meso-Amerikaansje besjeving]] deë leëfde va 1200 bis midde [[zestiende iew\|zestieënde ieëw]] i 't hütse daagse [[Mexico]]. Ze sjtónge bekank um dön militaristisje leëveswies en woare óch beruch vaweënge de minsjeoffers. 't Óffere va minsje woar 'n zieër wiechtig óngerdeel va dön keltuur en sjpiritualiteet. Centrum va 't Azteekse riek woar de sjtad [[Tenochtitlan]], waat me kint besjawwe as vuurleuper va de hütse hoofsjtad [[Mexico-Sjtad]]. 't Riek góng t'n ónger tiedes krieëge mit de Sjpanjaarde i 1521 ónger leiding va [[Hernán Cortez]]. De leste keuning, namelig keuning [[Mohtecuhzuma II]], sjtórf toen i e gevech. ==Ontsjtoa en naamsherkóms== Tekslien 13: ==Sameleëving== G'n Azteekse sameleëving woar verdeeld ''calpultin'' (inkelvaad: ''Calpulli''), de zoeëgeneumde ''[[clan (Azteke)\|clans]]''. Mieëdere clans vörmde 'ne ''altepetl'' (mieërvaad: ''altepemeh''), waat zoeëget vergeliekbaar is mit 'n gemingde: de kleinste besjturlige eenheed va inne sjtaat.'t Góf wieër twieë [[klasse]]r binne deë clans: de ''piltin'' (adel) en de ''macehualtin'' (börgerlüj). [[Sjlaaf\|sjlaver]] woeëde neet as vólwaardig óngerdeel gezieë va de sameleëving. De klasser woare egelig irfelig bepaald, meh minsje oet macehualtin-sjtank kónge zich ópklimme tót piltin, dewiel piltin zingen sjtank kónge verlere durch zjwaakte te tuine in beivuurbild krieëgsituasies. Sjlaaf-zeen woar noeëts irfelig bepaald; mieëstes woeëde criminele en krieëgsgevangene tót sjlaaf gemaak. Sjlaver woeëde verkoch óp sjlavermerte, oeë-va de groeëtste zich bevónk i Tlatelolco. De sjlaver woeëde neet durchverkóch, alling went zie as ''lestig'' woare verklieëd. Óch hant de sjlaver 't rech um te vlöchte va dön mieëster óf d'r zuën doa va. As heë óf zie inne tempel berieke kunt, zunger obbenüts gevange geneume te woare, woar heë vrieë. Ieëmes deë de sjlaaf teëngeheelt, woar zèlf tót sjlaaf gemaak. Ópmerkelig vuur 'n sjtankmaatsjappie woar dat de piltin zjwieëder gesjtraaf woeëd vuur vergriepe óf angesjzinse uëvertredinge va de wet as de lieëger macehualtin. Dit, i de wetesjap dat de piltin inge wiechtige vuurbildfunksie hant. Behauve de twieë klasser en de sjlaver góf 't óch ''pochtecah'', deë deende as sjpionne vuur 't Azteekse riek, allewiel zeë óch gewapenke hankelare woare. I de sameleëving woare ze de riekste sociaal aagebakenke gróp. 't Woar vuur pochteca alling tówgesjtoa binne ege gemingsjap te trówe. Get kinmarkenks woare de minsjeóffesj. Minsjeoffesj woare vuur de Azteke inne wiechtige goddelige ópdrach. Sómwieles woeëde óch krieëge gevuëd um aa nüj minsje te koame, besjtömt vuur 't ófferceremonie, zoeëwie de [[Blóme-oorloge\|bleumekrieëg]]. Mieëstes woeëde ze dan bei de [[Temple Mayor]] (''Groeëte Tempel'') geöffed. Noa sjatting góf 't 4.000 minsjelige óffesj, allewiel de Azteke zèlf 80.400 sjlaachóffesj aageuve. De verklieëring vuur 't óffere va minsje luëpe oetin. Zoeë geëve sómmige brónne aa dat i 't Mexico va d'n tied woeëd geóffed as aafsjrikfunksie, dewiel anger theorieë aageëve dat 't óffere egelig deende um de vleisjsjieëste en doamit eiwit-tekót te bepirke i 't gebeed, dös vuur [[kannibalisme]].

Azteke: Versjèl tösje versies