'''SjteinkaolSjteenkaol''' is e metamorf gesjteintegesjteente detdat gevörmjgevörmt wäödtweëd deurdurch aafzéttingaafzittinge vaanva [[fossiele|plánteresjtefossiele planteriste]]. 't GesjteinteGesjteente besjteitbesjteet oétoet laogelieëge [[kaolstóf|koalsjtóf]], diejdie ónger hoeëge drök en temperetuur in eine'ne lángjlangen tiedsdoortiedsdoër vervórmjevervurmt weëd (dat me metamorf numt). SjteinkaolSjteenkaol vörmjvörmt zich naonoa [[broenkaol|broenkoal]], en broenkaol vörmjvörmt zich naonoa turf, ofwèofwaal gedroeëgdgedruëgd veen. InI kómbenasiekombenasie mit ded'r drök, temperetuur en tiedsdoor ontjteitóntsjteet oetèntelikoetintelig [[grafiet]], [[antraciet]] en [[diamant]]. 't DèlveDilve vaanva 't gesjteintegesjteente geitgeet óngergrondsjóngergronks. 't GesjteinteGesjteente wäödtweëd dèksdöks gebroek as brandjstófbrankstóf veurvuur elektriciteitscentraleelektriciteetscentrale's. Vreuger wäödtwoeëd sjteinkaolsjteenkaol ouchóch gebroek veurvuur hoeselikhoezelige doeleinjedoeleng, wie kaokekoake óf 't brandebranke vaanva ein'ne kachel. DeurDurch de injvoéringinveuring vaanva de centrale verwarmingjverwarming in de jaore[[joare 1970|'70]], is 't gebroek vaanva sjteinkaolsjteenkaol veurvuur hoeselikehoezelig doeleinjedoeleng kómmekuëme vervalle.
== SjteinkaolwinningjSjteenkoalewinning in Limburg ==
't Vervalle vaanva de winningjwinning vaanva sjteinkaolsjteenkoal sjteitsjteet lateraal aonaa de sjloetingsjleting vaanva de sjteinsjteë- en broenkaolmienebroenkoalmiene in g'n [[Miensjtreek]] i [[Limburg]]. De létsteleste mien deejdie gesjloetegesjlete iswoar, is de [[Oranje-Nassaumien]] ini [[HeeëleHeële]] in 1974. In 1965 al kóndigdekónkigde 't kabinet Cals (KVP, ARP, PvdA) de sjloetingesjletinge vaanva de Limbörgse miene aonaa, ómdaweil de miene vérderwieër ekonomiesikkenomisj ónrendabel werdewoeëde geziègezieë.
[[Zuud-|Zuud-Limburg]] en [[Midde-Limburg]] máchtmake deildeel oétoet vaanva eine groeëter sjteinkaolgebeedsjteenkoalwinningsgebeed, sjtrékkendesjtrèkkende vaanva [[Ibbenbüren]] ini Duutsjland't Pruusj (beejbei WestfaleWesfale), tótbis in de ómgaevingumgeëving vaanva 't NaordNoard-FranseFranzuësisje [[Kales]] (op FransFranzuësisj: ''[[Calais]]''). Dit sjteinkaolvéldsjteenkoaleveld wäödtwoeëd gevörmjgevörmt in 'tge tiedpérktiedperk vaanva 't [[westfalien]] (313-309.9 miljoenmeljoen jaorjoare geliejegeleëe), ein'n deilperiodedeelperiode vaanva 't [[karboon]] (resp. 359.2-299 miljoen jaor gelieje). In de 12e[[twelfde iew|twólfde wäödtieëw]] veurwoeëd vuur 't ierstieësj sjteinkaolsjteenkoal gedòlvegedólve in dege daldaal vaanva 't reveertjereveerke de [[Worm]] biejbei [[Kirchroaj]]. In 1723 kriegkroag 't kloaster vaanva [[Rolduc]] 't rech omum 't sjteinkaolsjteenkoal in deg'n ómgaevingumgeëving vaanva Kirchroaj te dèlve. Dit gebeed sjtóndsjtóng laetersjpieër bekindbekank alsas de [[Domaniale mienMien]]. BeejBei wèttelikwettelig besjloétbesjleet in 1901 is 't gebeed vaanva Kirchroaj tótbis Zittert-GelaenGeleën (de oostelikeoeëstelige en westelikewestelige Miensjtreek) óntgonne veurvuur 't dèlve vaanva sjteinkaolsjteenkaol bis óngevaerungeveër eind't eng va de [[jaore '1960|60'er joare]].
