Gelderse waopes: Versjèl tösje versies

==`'t Ieërste waope van Gelder==

[[Plaetje:Waope_van_Gelder_veur_1236.png|thumb|`'t Waope van Gelder veur 1236]]

`'t Ieërste [[waope]] van [[Gelder]] waerde al gebroek door de ieërse [[voog]] van de plaats Gelder [[Wichard van Pont]], dae in [[878]] voogd waerde. `'t Waope is `'n sjild van goud, belaje mit drie mispelblome van kael, geplaats twieë ein. De [[mispelbloom|mispelblome]] slaon oppe [[Drakesage van Pont]]. Volges deze sage haw Wichard van Pont same mit zie broor [[Lupold van Pont|Lupond]] `'ne draak verslage bie `'ne mispelstroek. De mispelblome zeen in `'t waope kael (roead) vanwaege `'t blood waat d’rd'r vergaote mot zeen tiedens `'t gevech (mispelblome zeen normaal wit van kluuer). De mispelblome zeen, zoeawaal in kael es in zilver, truuk te vinje in väöl gemèndjewaopes in `'t Gelderse gebied.

==`'t Waope mitte leeuw==

[[Plaetje:Waope_van_Gelder_1236-1339.png|thumb|`'t Waope vanne [[Graafsjap Gelder]] van 1236-1339]]

Vanaaf [[1236]] ginge de grave van Gelder `'n anger waope gebroeke, namelik `'n sjildj van lazoer, mit gouje blökskes bezejd, belaje mit `'ne gouje leeuw. `'t Waope is geliek aan `'t waope vanne [[Graafsjap Nassau]]. Of `'t hie auch ech óm `'ne Nassause leeuw geit is neet bekindj. In eder gaval kan `'ne leeuw dude op `'ne persoean mit `'n hoeage millitaire rang. Meistal geit `'t dan óm ne hertog. Bie persoeane die `'ne legere titel es hertog haje, waerde de blökskes gebroek. Deze Gelderse leeuw is auch truuk te vinje in väöl gemèndjewaopes.

[[Plaetje:Waope_van_Gelder_1339-1379.GIF|thumb|`'t Waope van `'t [[Hertogdom Gelder]] van 1339-1379]]

Inne loup vanne [[Dertieënde ieëw|dertieënde]] of [[veertieënde ieëw]] waerde `'t waope get verangerd. Bie deze verangering vervele de blökskes en kreeg de leeuw `'ne döbbele stert en `'ne kroean. Waarsjienlik waas dit ter ieëre vanne `'t feit det [[Reinoud II van Gelder|Reinoud II]] in [[1339]] toet hertog verheve waerde. `'n Anger meugelikheid is de dees verangering plaatsvónj in [[1276]] wie [[Reinoud I van Gelder|Reinoud I]] mit [[Irmgard van Limburg]] trouwdje en same mit häör hertog van [[Hertogdom Limburg|Limburg]] waerde.

Naodet de Gelderse successieoorlogSuccessieoorlog in [[1379]] door [[Maria van Gelder]] gewonne waas kwoom `t hertogdom aan de Gulikers. Maria van Gelder gebroekte veur `t ieërs `n waope, wobie de Gelderse en de Gulikse leeuw gecombineerd waerde, namelik `n gedeild sjiljd mit in deil I de Gulikse leeuw en in deil II de Gelderse (allebei neet ómgedrejd). Dit Gelder-Gulikse waope verdween weer, wie Gelder aan `t [[Hoes van Egmond]] kwoom.

Wie Gelder in [[1543]] aan [[Karel V van `'t HeiligeHeilig RoeamseRoeams Riek|Karel V]] kwoom, gebroekde hae veur Gelder zoeawaal de Gelderse leeuw es de Zutfese Leeuw. `'t Waope vanne [[Graafsjap Zutfe]] waas `'n sjildj van zilver, belaje mit `'ne leeuw van kael, getóngd en gekroeand van goud. De leeuwe waerde zoeawaal in aafzónjerlikke sjilje es in ein sjildj gecombineerd gebroek. Deze combinatie bleef toet [[1799]] bestaon.

[[Plaetje:Gelderland_coat.gif|thumb|`'t Waope van [[Gelderlandj]]]]

In `'t begin vanne [[Negentiende iew|negetieënde ieëw]] waerde de Gelre-Gulik combinatie gebroek veur `'t waope vanne nuje provincie [[Gelderlandj]]. AuchOuch dezedees combinatie kump in väöl gemèndjewaopes veur. Sinds [[10 oktober|10 oktoeaber]] [[1935]] haet de provincie Gelderlandj `'t volgende waope: ''Gedeild: I in lazoer `'ne ómgedrejde, döbbelstertige leeuw van goud, gekroond van `'tzelfde en getóngd en genageld van kael; II in goud `ne leeuw van sabel, getóngd en genageld van kael. `'t Sjildj gedèk mitte hertogelikke kroean van goud, geveurd van kael mit hermelien opgeslage. Sjildjhajers: twieë leeuwe van goud, getóngd en genageld van kael.''