Vols: Versjèl tösje versies

Als inge van de lètste verenderet óch d’r lakefabrikant [[Johann Arnold von Clermont]], de sjtad Oche vur Vols. I 1761 gool heë [[kastieël Volsbróch]]. Al ieëder haw de familie [[kastieël Neubourg]] i [[Gulpe]], i egedóm kreëge. [[Peter de Grote]], d’r tsjaar van de Roese, woava de liefwacht gekleid góng in ‘t durch von Clermont gefabriceerd lake, oot doa middig óp d’r 27 juli 1717, uvver Lemieësj en Viele, vanoet Oche óngerwaeg noa [[Mestreech|Maastrich]]. I 1764 woat d’r ieësjte sjtee gelaad vur ’t sjpieëder 'Hoes von Clermont', woa-i nit alling ’t woanhoes, meh óch de fabriek woar óngerbraat. (Huujtsedaags als gemingdehoes i gebroek) Natuurlik góng ’t vertrek van de Clermonts oet Oche nit zónder noadele vurbeej, veural umdat heë väöl werkloze hingerleet. Sjpieëder leet d’r von Clermont ’t sjtatig [[Hoes Blommedal]] (Blumenthal) (Bloemendal) bowwe. Heë hat bis a zie eind, i 1795, doa gewoand. Umdat d’r von Clermont hieël get egedóm i Vols how, leet heë i 1792 d’r 'obelisk' bowwe, als grenspoal, zoedat me koeënt zieë wie wied dat zie gróndgebied leep.

 

’t Leep allemoal gód i Vols bis óp ’t moment dat de Fransoeëze binnetrókke. Vanaaf dat moment begone zich verenderinge aaf te tekene. Ing forsje reorganisatie van de textielbranche blieket nuuëdig. Väöl fabrikante gónge truuk noa woa ze vandaan woare: Oche. Doa koeënte ze groeëte modern fabrieke bowwe, a-gezieë dat durch de kirk en economisch opzicht, ópins mieë vreejheed doa woar. Vanaaf de Franse revolutie dónge zich ummer ópnui dezelfde dinger vur. Te beginne mit durchtrekkende Östenriekers die óp groeëte sjoal óp plundere oet woare. Doanoa de Fransoeëze, die sjwoar krigsbelastinge hove. De Franse tsiet i Vols woat gekenmerkt durch ee, dök um de inkel weëke wisselende sjtatus van de gemingde, die de ing kier hoofdsjtad woar van ‘t kanton, da wer aan e eurgens angesj zittend besjtuur moeët loestere. ‘t Continentaal Sjtelsel van d’r [[Napoleon]], dat i 1806 i-góng, mit vurnemme dat d’r Engelsje handel mit ‘t Europees vasland woat aafgesjloate, zurget vur ing kótte óplaeving van de industrie. Dat kómp umdat bis wied in d’r umtrek ging [[tol]]le en grenze mieë woare. Dat haw als vurdeel dat alle produkte vreej an d’r man of vraw gebraat koeënte weëde. Dat góng gód bis i 1815. Hinger de oetgehungerde reste van de oet [[Rusland|Roesland]] truukkómmende Fransoeëze, kómpe hingeree de [[Kozak]]ke, de [[Pruusj]]e, wer de Roese, da de [[Saks]]e, Mecklenburger en als lètste de Sjwede a. Die woate allemoal i Vols, [[Viele]] en dierekte sjtreek óngerbraat. Ze dónge zich tegód an de producte van ‘t land, mieëstal zónder te betale. Noa ‘t [[Wener Congres]], lieket Vols ópins beej ‘t “Koninkrijk der Nederlanden” te hure. Ieësjte noadeel: vanaaf da moeët me zich i officieel sjtökker bedinge van de “Nederlandse taal”, wat natuurlik angesj woar dan gewend. Bis an die tsied haw me zich alling meh bedingd va zieng ege taal, egelik ’t mieëts uvvereekómmend mit Oche en egelik Hoeëgduutsj dialekt. Óndanks dat me egelik óp ‘t officieel ‘Nederlands’ uvvergóng, woate bis in ’t joar 1940 i Vols duutsjtalige bleer oetgegevve. Bis óp huuj weëde i mierdere kerke nog ummer Duutsje liedjes gezonge.

 

 

Vrugger woar dierek nevver 't pensionaat de [[Mulo]]. Eurgens in de joare achtsig, is die sjoeël gesjloate. Hieël get lierlinge va Vols en boetenaaf hant heej les gehad. Hieël get gebowwe in ós gemingde hant d’rvur gedingd um an de educatie van ós jeugd beej te drage. Natuurlik góng dat nit zónder de lierare. Dat gebow, dat vrugger an d’r linkerkant nevver d’r [[tuin|gaad]] van ’t hoes Blommedal sjtóng, hat plaatsj mótte make vur ’t nui bejaardehoes.

 

De St. [[Joep|Jozefkirk]] die i 2005 is gesjloopt, woar e benoa futuristisch gebow wie ze i 1958 woat ópgelivverd. De kirk woar angesj, imposant en egelik e kunstwèrk woa d’r kunsteneer [[Charles Eyck]] óch a hat beejgedrage. Dat durch de glaaskunstwèrke die (gelukkig) hergebroekt gunt weëde in d’r nuibow van de [[Brei Sjoeël]] i Vols. Óch zunt in de kirk va Viele nog inkele sjilderinge van d’r Charles Eyck te zieë, woa-ónger e triptiek.