Rippubliek vaan de Zeve Vereinegde Nederlen: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Religie: doupsgezinde |
|||
Tekslien 180:
Neet euveral waor 't calvinisme ouch de euverheersende religie. Globaol leep (en löp!) de grens tösse euverwegend calvinistisch en katheliek gebeed geliek mèt de grens die de Nederlen in 't Twelfjaoreg Bestand hadde. In dezen tied had de euverheid aon allebei de kante de han vrij veur de inseg touwgestande religie op te lègke. Aon de Staotse kant gebäörde dat minder rigoureus es aon de Spaonse kant; daobij waor de religieus vervolging hei veural 'n zaak vaan de lieger euverhede. Conservatief ambachshiere besjermde soms 't katholicisme en dwoonge hun oonderhurege neet tot bekiering. Dit verklaort kathelieke enclaves wie me die noe nog vint in beveurbeeld Noord-Holland en Zieland. De situatie verbeterde veur de kathelieke aonzienlek nao 't Rampjaor: mèt d'n inval vaan de Franse verstoont me tot me ze neet aon de kant vaan 't ouch katheliek Fraankriek mós höbbe. In de Generaliteitslen hadde de kathelieke al hielemaol de ruimte: zeker in Staots-Euvermaos ('t Heuvelland) woort d'n ieredeens gei struibreid in de weeg gelag en gónge protestante en kathelieke zelfs nao dezelfde kèrk.
'n Klein minderheid vaan de inwoeners waor [[lutheranisme|lutheraons]]. Hunne status waor zoe tösse de calviniste en de kathelieke in. Ze mochte wel kèrke bouwe, meh die mochte geinen torie höbbe um neet te väöl op 'n kèrk te liekene. Op diverse plaotse, veural in stei, voont me aonzeenleke lutheraonse gemeintes. Geliekaardege beperkinge golle veur [[duipsgezinde]], in deen tied nog ''menniste'' geneump, die aanders es noe 'n streng en orthodoxe lier preekde.
Boetelenders waor 't zoonder mie touwgestande eder gewunsde religie aon te hawwe. [[Joede]] golle ouch es boetelenders; es gevolg daovaan bouwde de groete juudse gemeinsjap in Amsterdam diverse synagoges. Väöl vaan hun waore [[Sefardische joede]], oet [[Portugal]] gevlöch veur vervolging, meh 't gaof ouch 'n [[Asjkenazische joede|Asjkenazische]] gemeinsjap. Wijer boetelandse religies waore de [[Waalse kèrk]]e; dit waore calvinistische kèrke nao de Franse wijs, gestiech door gevlöchde [[hugenote]].
| |||