Hunsrück: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Stephan 0796 (Euverlèk | biedrages)
Tekslien 6:
==Geologie en gesjichde==
[[Plaetje:Burg Waldeck (Hunsrück) (5).JPG|thumb|Deel va ing burch;]]
De Hunsrück óntsjtóng i 't geologische tiedpèrk va 't [[Devoon]] (óng. 419-358 miljoen joar geleje). 't Devoon weëd gekanmerk durch hoeëg temperature en ing hoeëg ziejnivo. De tropische ziej hat d'r toen vuur gezörg dat sedimenten (vuurnamelig kleiige) op de ziejbodem zich ophuëpden. Heëdurch is durch ing kombenasie va tied, druk (óch tektonische procèsse, woedurch berge entsjtoaóntsjtónge) en vakuum 't [[metamorf|metamorfe gesjteënte]] [[Lèjsjtèè|leisjteen]] (op Duutsj: ''Schiefer'') entsjonóntsjtón, deë me vöal vingk in d'r bodem. Óp zandbanke is kwartsiet óntsjtange. D'r besjteet zier vöal uëvereenkóms in d'r bodem va de Hunsrück i vergelieking mit de aagrenzende gebirgden d'r [[Eifel|Eefel]] (noardelig), 't [[Westerwald]] en d'r [[Taunus]] (osteligoeëstelig) en 't [[Nordpfälzischer Bergland]] (zudelig), ómda alle gebirgde oppe de zèlfde wies zeen entsjton. Oet de Devoon en anger tropische tiedpèrke zint óch vöal [[fossiel]]e, wie de bekangde [[ammoniet]]e en [[trilobiet]]e, meh 't guëf óch fossiele va ziejsjpinne, sjtèrne en ziejlelies.
 
===Netuur en keltuur===
 
De Hunrück is vuurnamelig begreujd mit [[naoljbós|noaldbusj]] op de huëger vlaak, en mieër begreujd mit loofbósjloofbusj i de daler va reveere. Heë weëd óch vöal wienboew bedrieve. D'r wien va d'r reveere de Moezel en de Rien sjtoa good bekank i 't [[Pruusj]] en i de rume ómgeëving. De busjer i 't gebirgde bedèkke gruëte flaak, woe mieër as 850 soarte [[vares]] zeen. Vreuger woeëd vöal noaldbome geplank, meh sjtèts mieër weëd durch sjtórmsjeëd de monokeltuur i 't bósj truukgedrónge. I de busjer leëve vöal [[dasj]]er, [[vos|vósse]] en [[hirt|reëe]], net zoewie [[spech]]te en [[roufvogel|roufveugel]]. [[Lós|lósse]] zint zeldzaam.
 
De ieësjte sjpöar va bewoening was va-aaf 200.000 joar geleëe i de auwe [[sjteintied|sjteentied]] (''paleolithicum''). Heë-va zint voeskiele gevónge. De ieësjte sjpöar va konstante bewoeëning kómme va de Keltische [[La-Tène periode]] (450-100 v. Chr.), woebei óch ringwalle, zoe wie de ringwal va Otzenhausen, zint geboewd. Va-aaf 50 v. Chr. kwaam 't gebeed ónger heersjappie va de [[Romeine]], die e groeët weëgnèt aa-legde. Noa de val va 't [[Wes-Romeins Riek]] (476), beweunden de [[Franke]] 't gebeed i de [[Middelieëwe]].
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Hunsrück"