Zaachte g: Versjèl tösje versies

[[Plaetje:PlaceOfArticulation.svg|thumb|De tóngbewaeginge die vérantwaordelik zeen veur de harde of zaachte g. Beej 6 ontsjtaot de zachte g; beej 7 de harde g.]]

De '''zaachte g''' is 'n meneer van 't oetspraeke van de litter <[[g]]> en 't litterpaar <ch> in 't [[Nederlandjs]] en verwantje streekspraoke die veurnamelik veurkump in 't zuje van [[Nederlandj]] en 't oeaste van [['t Belsj]]. De zaachte g contrasteertj mitte hel g die döks wuuertj gezeen es de standerdoetspraok vanne <g> in 't Nederlandjs. In 't naorde en wèste van 't Europees Nederlandjs spraokruum waere de litters <g> en <ch> velair oetgespraoke es [ɣ] en [x] of es 'nen uvulaire [[fricatief]] [χ]: de hel g. Väöl naordelike dialekte veuge de stumhöbbendje oetspraoke same mitte stumloeaze oetspraok, mer 't kump ouch veur det luuj tónnag de <g> stumhöbbendj oetspraeke op intervocalische posities. In 't zuje en deiler van 't oeaste van 't Europees Nederlandjs spraokruum kump de zaachte g veur; hie waere <g> en <ch> oetgespraoke es [ɣ̟] en [x̟]. Wiejer ane Duutsje grens wuuertj wiejer nag 'n óngersjied gemaak tösse [[ich-laut]], [[ach-laut]] en sómmige vel ouch [[hauch-laut]]; dit geldj veurnamelik veur 't [[Limbörgs]].

 

In zowè 't gevál vaan de hàrde g en de zaachte g, wórdt de klàng veroarzàkd doar ein verénging vaan de móndjholte die ontsjteit doar 't omhoagbewèège vaan de tóng beej 't oétsjpreike vaan de bétrèffende kláng. 't versjil zit in de plèk woar de tóng omhoaggebrách wórdt. Beej de zaachte g is dat beej de hàrde gehèmelte (palatum), en de beej hàrde g víngk de verénging plèk beej de tsápfe (uvula) en de záchte gehèmelte (velum) plèk.

 

|}

 

 

Zoas geneumpj, kómt de zaachte g veurnamelik voar in 't [[Zuud-Nederlandj|zude vaan Nederland]]. Euver 't algemein sjtoan de Nederlandsje provincies [[Naord-Brabant]] en [[Limburg]] bekind om de zaachte g. Meistal wórdt de zaachte g ouch gebroék as kultuurobjèk in de zujelike provincies. In populèèr kultuur is de zaachte g ouch gebroék as óngersjied tösgen de zujelike Limbörgse kultuur en de Hollesje en noardelike kultuur vaan boave de reveere. Sjtreektaol-meziek, tèkste en vastelaovend zeen de belangriekste vórme om ónger ánder de zaachte g as zoa kultuurobjèk te gebroéke. Oarsjprónkelik wäödt de zaachte g ouch geziè as taol- en kultuureigesjap in 't kattelik-christelike zude vaan Nederland.