Wikipedia

Rippubliek vaan de Zeve Vereinegde Nederlen: Versjèl tösje versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Gank nao de veurige diffGank nao de volgende diff →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
K →‎Groondgebeed: Te erg germanisme...
Tekslien 20:
't Edik heel neet laank stand en midde 1577 waor d'n oorlog alweer los. Intösse begós de einheid in de Nederlen te verwatere. In 't zuie vele de protestante oet de gratie, dewijl 't noorde ummer calvinistischer woort, zeker bij de [[Alteratie vaan Amsterdam]] (euverluip nao 't kamp vaan d'n Opstand) in [[1578]]. Diverse zuieleke geweste slote, op initiatief vaan de nuie landvoog [[Alexander vaan Parma]], op [[6 jannewarie]] [[1579]] de [[Unie vaan Atrecht]] (Arras), boe-in ze naodrökkelek 't gezag vaan de keuning erkóste. Es reactie dao-op slote [[Gelderland]], [[Holland]], [[Zieland]], [[Utrech (provincie)|Utrech]] en de [[Groninge (provincie)|Groningse Ummelen]] de [[Unie vaan Utrech]], boe-in d'n Opstand en 't calvinistisch geluif oondersteund woorte. [[Friesland]], [[Achterhook|de Graofsjap]] en diverse zuieleke stei slote ziech later aon, wie ouch Wöllem vaan Oranje. Heimèt waor de sjeiing tösse de noordeleke en zuieleke Nederlen e feit.
 
Nao e mislök vreideseuverlèk in [[Kölle]], op initiatief vaan d'n Duitse keizer, begós Parma weer aon 'n campganecampagne boe-in heer oonder mie [[Mestreech]] pakde. Umtot de Opstandelinge militair nog ummer gein partij waore veur de Spanjole, zochte ze steun bij d'n [[hertog vaan Anjou]], 'ne Fransen edelmaan en politieke vijand vaan Spaanje. Heer stèlde es veurweerde tot de opstendege geweste de Spaonse keuning zouwe aofzwere; dit dege ze in [[1581]] mèt 't [[Plakkaot vaan Verlaoting]]. Oondaanks ziene militaire steun had de Rippubliek e paar geveulege verleze. Belaankrieke stei, veural in 't zuie gónge verlore: [[Oudenaarde]], [[Brugge]], [[Gent]], [[Ieper]], [[Zutphen]] en tot slot ouch [[Antwerpe]]. Diverse Vlaomse en Braobantse protestante, boe-oonder väöl intellectuele, vlöchde nao Holland. Ouch woort in [[1584]] Wöllem vaan Oranje vermaord. De kanse kierde wie Ingeland in [[1585]] boondgenoet woort. E verzeuk um oonder Ingelse landvoogdij te koume wees Elizabeth aof, meh ze sjikde wel de Graof vaan Leicester mèt 6000 soldaote nao de Nederlen. Dit woort evels gei groet succes, zoetot de Nederlen begin [[1588]] beslote um mer gaaroet geine voors mie aon te numme. Mèt de zoegeneumde [[Deductie vaan Vrancken]] woorte de Noordeleke Nederlen 'n [[rippubliek]]. Militair woort nog wel mèt Ingeland samegewèrk. De Spaonse keuning had 'ne groete vloot (d'n [[Armada]]) es vraak nao Ingeland gesjik. In juli 1588 woort dee bij [[Grevelingen (Fraankriek)|Grevelingen]] (Gravelines) verslage door de gecombineerde Ingelse vloot en de Watergeuze.
 
In de tien jaore die volgde kierde de kanse in 't veurdeil vaan de Rippubliek. De noordeleke provincies waore einsgezind en stadhawwer [[Maurits vaan Oranje]] wèrkde good same mèt de regente en d'n Hollandse [[raodspensionair]] [[Johan van Oldenbarnevelt]]. Naotot in [[1590]] [[Breda]] woort gepak (door soldaote mèt e [[törfsjeep vaan Breda|törfsjeep]] binne te smokkele), volgde 'n groete campagne in veural de oosteleke Nederlen: allein al in [[1591]] woorte [[Zutphen]], [[Deventer]], [[Delfzijl]], [[Hulst]] en [[Nimwege]] gepak, 't jaor dao-op nog ins [[Steenwijk]] en [[Coevorden]] en weer e jaor later [[Geertruidenberg]]. In [[1594]] voont wijers de [[Reductie vaan Groninge]] plaots, boedoor die stad deil góng oetmake vaan de Rippubliek. In [[1597]] begós Maurits aon nog 'n veldtoch in 't ooste: heer naom dat jaor [[Rijnberk]] (Rheinberg), [[Mäörs]], [[Groenlo]], [[Bredevoort]], [[Enschede]], [[Ootmarsum]], [[Oldenzaal]] en [[Lingen]] in. E jaor later storf Filips II, dee ziech leet opvolge door [[Filips III vaan Spaanje|Filips III]] en 't riek slech bestuurd achterleet.
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Rippubliek_vaan_de_Zeve_Vereinegde_Nederlen"