Rippubliek vaan de Zeve Vereinegde Nederlen: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Nog wel gans get; iech gaon mörge op verkaantie, dus hei zal 't veurluipeg wel bij blieve.
Tekslien 134:
Aanders es in de negentienden en twintegsten iew, wie 't 'n ooneuverziechteleke väölheid aon genoetsjappe gaof, waore de calvinistische kèrke vereineg in ein [[synood]]. Groete oetzundering waore de [[remonstrante]], die in 't Twelfjaoreg Bestand waore opgekoume en 'n lier aonhinge die protestante allewijl ''vrijzinneg'' zouwe neume, dewijl de contraremonstrante orthodox waore ingestèld. De remonstrantse lier woort oonderdrök en verboje op de [[Synood vaan Dordrech]]; sindsdeen móste ouch häör aonhengers in 't geheièm kèrke. Wijers gaof 't binne de synood wel facties. Mèt de [[Naoder Rifformatie]], die roond 1700 (neet allein in de Nederlen en neet allein bij de calviniste; zuug ouch [[piëtisme]]) opkaom, woorte bepaolde gemeintes oetgesproke streng en soms oetgesproke mystiek vaan aard (''[[opwèkking]]e'' of ''bereuringe''). Gemeintes boe dees meneer vaan preke wortel sjoot, zouwe later dèks [[bevindelek gerifformeerd]] weure; me vint ze op versjèllende plaotse in Midde- en Zuidwes-Nederlen, veural op 't platteland.
 
Neet euveral waor 't calvinisme ouch de euverheersende religie. Globaol leep (en löp!) de grens tösse euverwegend calvinistisch en katheliek gebeed geliek mèt de grens die de Nederlen in 't Twelfjaoreg Bestand hadde. In dezen tied consolideerde had de euverheid aon allebei de kante de han vrij veur de inseg touwgestande religie op te lègke. Aon de Staotse kant gebäörde dat minder rigoureus es aon de Spaonse kant; daobij waor de religieus vervolging hei veural 'n zaak vaan de lieger euverhede. Conservatief ambachshiere besjermde soms 't katholicisme en dwoonge hun oonderhurege neet tot bekiering. Dit verklaort kathelieke enclaves wie me die noe nog vint in beveurbeeld Noord-Holland en Zieland. De situatie verbeterde veur de kathelieke aonzienlek nao 't Rampjaor: mèt d'n inval vaan de Franse verstoont me tot me ze neet aon de kant vaan 't ouch katheliek Fraankriek mós höbbe. In de Generaliteitslen hadde de kathelieke al hielemaol de ruimte: zeker in Staots-Euvermaos ('t Heuvelland) woort ded'n ieredeens gei struibreid in de weeg gelag en gónge protestante en kathelieke zelfs same nao dedezelfde kèrk.
 
'n Klein minderheid vaan de inwoeners waor [[lutheranisme|lutheraons]]. Hunne status waor zoe tösse de calviniste en de kathelieke in. Ze mochte wel kèrke bouwe, meh die mochte geinen torie höbbe um neet te väöl op 'n kèrk te liekene. Op diverse plaotse, veural in stei, voont me aonzeenleke lutheraonse gemeintes.
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Rippubliek_vaan_de_Zeve_Vereinegde_Nederlen"