Sonorant: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Tekslien 1:
{{wio}}
{{Dialek|Mofers}}
Inne [[fonetiek]] en [[fonologie]] is 'ne '''sonorant''' of '''resonant''' is 'ne spraokklank dae wuuertj gemaak door 'ne kóntinuë, neet-turbelente lóchstruim in 't [[spraokkenaal]]; dees waere inne meiste spraoke inne meiste vel [[stumhöbbendjheid|stumhöbbendj]] oetgespraoke; ouch in 't [[Limbörgs]] is de stumhöbbendje oetspraok de standerd oetspraok, al kónne ze aangrenzendj aan stumloeaze [[obstruent]]e ouch stumloeas waere. Klinkers zeen sonorante, aevenes [[approximant]]e (/j/, /l/, /ʎ/ en /w/), [[nasaal|nasale]] (/m/, /n/, /ŋ/ "ng" en /ɲ/ "nj"), d'n [[tik-r]] [ɾ] enne [[rollendje r]] [r].
Regel 25 ⟶ 24:
Stumloeaze [r̥ l̥ ʍ] en meugelik [m̥ n̥] kome volges sómmige theorieje veur in versjillige [[Aadgrieks]]e dialekte. 't Attisch dialek vanne klassieke periood haw wersjienlik [r̥] es de regelmaesigen allofoon van /r/ ane begin van e waord en meugelik ouch gegemineerd (dóbbel) inne midde van e waord. Daoveur höbbe väöl Ingelse wäörd oet 't Aadgrieks de spèlling "rh" ane begin en "rrh" inne midde: ''rhetoric'' en ''diarrhea''.
 
Inne [[Germaanse spraoke]] kome oearsprunkelik gein stumloeaze sonorante veur, meh door klankverangeringe zeen die waal óntstange. Zoea zeen de clusters /xl/ "hl", /xr/ "hr", /xn/ "hn" en /xw/ "hw" in 't [[Aad-Ingels]], [[Aadnederlandjs]] en sómmige [[Aadnoords]]e dialekte óntwikkeldj toet de stumloeaze sonorante /l̥/, /r̥/, /n̥/ en /ʍ/. In 't [[Middelnederlandjs]] zeen dees later samegeveug mitte stumhöbbendje variante /l/, /r/, /n/ en /w/. In 't [[Middelingels]] haet 'n saortgelieke óntwikkeling plaatsgevónje meh bleef /ʍ/ stumloeas; 'n situaasje die in sómmige dialekte, worónger 't [[Sjots]], nag ummer besteit. Inne meiste [[Noordgermaans]]e spraoke zeen de clusters oetènjelik ouch samegevalle, mer 't Ieslandjs óngersjèdj ze waal nag, al waere ze allewiel net get angester oetgespraoke: /[(t)ɬ/], /[/], /[tn̥/] en /[kʋ̥/] (of /[/] in 't zuje van 't landj). In sómmige Naordzweedse dialekte is de oearsprunkelike /x/ bewaardj gebleve, stumhöbbendj gewaore en verangerdj in 'ne ploefklank. 't Zelvendje riejke klink in [[Överkalix]] dus es /gl/, /gr/, /gn/ en /gv/.
 
Wiejer vindj me in sómmige Ieslandjse en Ingelse dialekte nag 'n /j̊/, al is 't baeter te spraeke van 'ne neet-sonorant /[ç/]. In 't Zuud-Ieslandjs vindj me deze klank trögk in e waord wie ''hjálpa'' /(x)j̊au̯:l̥pʰa/ "helpe" en in 't Brits-Ingels in e waord hie ''huge'' /çu:dʒ/ "enorm".
 
== Klankverangeringe ==
Regel 35 ⟶ 34:
 
== Sonorante in 't Limbörgs ==
Welche sonorante próntj veurkómmen in 't Limbörgs hèngk aaf van 't dialek. In 't kernvocabulair höbbe alle Limbörgse dialekte de mitklinkersonorante /m/, /n/, /ŋ/, /j/, /w/ en /l/. Daoboete höbbe de [[mouillering|gemouilleerdje]] dialekte nag de /ɲ/ en höbbe sómmige spraekers de rollendje r /r/ (of [ɾ]) of 'n approximantische oetspraok vanne kael-r [ʁ̞]. Inne drekke ómgaeving van 'ne stumloeaze klank kónne al dees sonorante ouch 'ne stumloeazen allofoon höbbe, al kump det mit naam bie de /j/ (en in minder maot ouch de /w/) minder veur. Wen de approximantische kael-r [ʁ̞] stumloeas wuuertj oetgespraoke wuuertj t'r 'ne fricatief en klink t'r bao 'tzelvendje wie de Hóllesje hel g /χ/.
(stumverluus van kael-r nao fricatief)
 
Me mót opmirke det inne meiste Limbörgse dialekte de /l/ ummer helder klink, dus neet wie 'n duuster [ɫ].
 
Sonorante nummen in 't Limbörgs 'n apaarte plaats in, ómdet zie de ènsigste klenk zeen die [[toeanen in 't Limbörgs|toeandragendj]] zeen; dit geldj zowaal veure klinkers es de mitklinkersonorante.
 
== Brónne ==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Sonorant"