Arabisch Veurjaor: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K Bot: Migrating 4 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q33761 (translate me) |
revolutie > rivvelutie, jasmijn > jasmien |
||
Tekslien 1:
{{dialek|Mestreechs}}
[[Plaetje:Arab_Spring_map.svg|thumb|500px|Oetwèrking tot zoewied vaan 't Arabisch Veurjaor. '''Zwart''':
't '''Arabisch Veurjaor''' ([[Arabisch]] الثورات العربية ''ath-Thawraat al-'arabiyyah'' 'de Arabische opsten') is de bijnaom vaan 'n serie proteste en opsten in de [[Arabische wereld]], bedoeld um [[
De naom ''Veurjaor'' is 'n metafoor veur 'n verzachting vaan repressief bewind; vergeliek oonder mie 't [[Praags Veurjaor]] en d'n [[Doej vaan Chroesjtsjov]].
Tekslien 20:
Noe woort 'n [[interimregering]] opgezat oonder leiing vaan premier [[Mohammed al-Ghannoesji]], boe-in zoewel leje vaan 't aajd regime es vaan de oppositie in kaome. Väöl lui bleve daotege protestere, umtot me engsteg waor veur te wieneg echte verandering. Op [[27 januari]] oontsloog de premier alle aander leie vaan Ben Ali zien partij, perceis eine maond later traoj heer zelf aof. De partij vaan de machhöbbers, de RCD, woort op [[9 miert]] oontboonde. Op [[23 oktober]] heel 't land verkezinge veur 'ne raod dee 'ne nuie groondwèt moot goon opstèlle.<ref>[http://english.aljazeera.net/news/africa/2011/10/201110234363997851.html Al Jazeera English - Polls open in historic Tunisia election]</ref> Deze raod had op 22 november zien ierste zitting.<ref>[http://www.aljazeera.com/news/africa/2011/11/2011112217751533504.html Al Jazeera English - Tunisia constituent body holds first session]</ref>
De
==Egypte==
Tekslien 48:
In [[Jeme]], eint vaan de ermste len in de regio, waor de oonvrei euver de economische situatie en de corruptie bezunder groet. Politieke verdeildheid gaof 't al sinds kort nao de vereineging vaan de twi Jemes in [[1990]]: 't steidelek [[Noord-Jeme]] en 't dunbevolk tribaol [[Zuid-Jeme]] bleke lesteg te vereinege. President [[Ali Abdoellah Salih]] waor sinds 't bestoon vaan 't land president; daoveur waor heer al sinds [[1978]] president vaan Noord-Jeme. Heer zaot dus al laanger es Moebarak.
Op [[27 januari]] begóste in [[San'aa']] proteste mèt good 16.000 lui. Salih had begrepe tot heer concessies mós doen; heer belaofde ziech in 2013 neet obbenuits te kandidere en ziene zoon neet in 't zaol te zètte. Veur väöl demonstrante waor dat evels väöls te wieneg en in de weke die kaome bleve de massaproteste aonhawwe. Ouch in [[Aden]] en [[Ta'izz]], de twiede en daarde stad vaan 't land, kaome ze de straot op. In de regio oontstoont intösse de politieke wuns um Jeme neet in 'n chaotische
==Aander len in de Arabische wereld==
In de mieste aander len vaan de Arabische wereld is ouch actie geveurd, miestal op minder groete sjaol en mèt minder wiedstrèkkende gevolge es in de bove behandelde len.
In '''[[Algerije]]''' braoke al op [[29 december]] proteste oet, op 't memint tot die in Tunesië in intensiteit touwnaome. Ouch dit land heet 'n lang traditie vaan otocratisch bewind, mèt de socialistische partij FLN al decennia in 't zaol. Proteste tege 't gebrek aon democratie waore in de jaore negeteg al op 'ne börgeroorlog oetgeloupe. Door de terroristische tactieke vaan de rebelle evels waor de bevolking weer achter de regering goon stoon. De lèste jaore waor de kritiek op de regering vaan president [[Abdoelaziez Boetefliqah]] weer gegreujd, zeker nao massaol door de oppositie geboycotde verkezinge in 2009. De
'''[[Bahrein]]''', 'n eilandstaot in de [[Perzische Golf]], is gooddeils [[sjiiete|sjiitisch]] vaan religie, meh de regerende klas, in 't bezunder de keuninkleke familie roond keuning [[Hamad bin Isa al-Chalifah]], besteit oet [[soennah|soenniete]]. Op [[14 februari]] begós me in de hoofstad [[Manamah]] mèt proteste veur mie gelieke rechte veur de twie geluifsriechtinge. De euverheid accepteerde de proteste neet en sjikde op [[17 februari]] de polies op de demonstrante aof. Dit maakde 't protes verbetener en radicaolder. Me eisde noe de val vaan de monarchie; dit in tegestèlling tot Marokko, Jordanië en Oman, boe demonstraties euver 't algemein neet tege de voors waore geriech. De demonstrante bezatte 't [[Perelplein]] in de hoofstad en de protesmarsje greujde aon tot hoonderddoezend lui, neet minder es e vijfde vaan de ganse bevolking. Op [[15 miert]] zat de keuning de deur ope nao oetgebreid euverheidsgeweld door de noedtouwstand in te stèlle; eineg daag later veegde ordetróppe 't Perelplein oet, twie daog denao haolde ze 't Perelmonumint neer, wat de demonstrante es symbool hadde aongenome. De roop um verandering weurt evels nog ummertouw gehuurd.
Tekslien 79:
In [[Al-'Ajoen]], hoofstad vaan de '''[[Westeleke Sahara]]''', gaof 't al proteste in oktober en november 2010. Sommege intellectuele, wie [[Noam Chomsky]], gaove dees demonstraties de ier 't eigelek begin vaan 't Arabisch Veurjaor te zien. Toch waor 't 't aonhawwend protes in aander len wat in februari ouch hei de proteste nui leve inblees. Boete economische probleme en politieke oonvrijheid waor in 't bezunder hei veur de Sahrawi's de oonderdrökking door Marokko e punt: de demonstrante verlaange tot dit land ziech tröktrèk en zien claims op 't gebeed opgief.
De einege len boe proteste gooddeils zien oetgebleve zien [[Qatar]] en de [[Vereinegde Arabische Emiraote]]. In die len leef de inheimse bevolking in relatieve riekdóm en zien de erme veural gasarbeiers oet [[Zuid-Azië]]. Zelfs dees len zien evels neet gans vrij vaan opreup tot
==Proteste boete de Arabische wereld==
Tekslien 88:
===Iran===
[[Iran]] had in [[1979]] zelf 'n
Sinds jaore evels heers in dit land, veural oonder joongere, 'ne greujenden oonvrei euver dit zeker zoe otoritair bewind, wat de veurgoonde jaore al mier es eine kier tot proteste had geleid. Daorum claimde ouch de oppositie de Arabische Lente, mèt expliciete eise tot 't aoftrejje vaan de regering. Op [[sociaol nètwerk]]e, die gaw tenao woorte geblokkeerd, reep me op tot 'n aontal demonstraties, te beginne op [[14 februari]]. Umtot Iran e repressief mediabeleid veurt wat te vergelieke is mèt dat vaan Syrië, is de situatie in 't land oonmeugelek good in te sjatte. Zeker is evels tot versjèllende demonstraties plaotsvoonte; ideeë euver 't aontal deilnummer loupe vaan doezende tot hoonderddoezende. Beote [[Teheran]] woorte proteste ouch in [[Isfahan]] gemeld. Ouch is spraok vaan demonstrante door etnische Arabiere in de stad [[Ahvaz]]. Dees gróp weurt in Iran traditioneel sterk gediscrimineerd, um de iewenaw animositeit die tösse Arabiere en Perze besteit. Polies en leger traoje mèt geweld tege de demonstrante op.
Tekslien 105:
* [http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-12813859 BBC News euver de Arabische opsten]
[[Categorie:
[[Categorie:Historie van Afrika]]
[[Categorie:Historie van Azië]]
| |||