Vuur: Versjèl tösje versies

* stunts wie vuurspieje

 

{{dialeksec|Mestreechs}}

De controle euver 't veur veur praktisch dool, woort door de [[homo erectus]] in de [[prehistorie]], oongeveer 1,6 miljoen jaor veur Christus, geïntroduceerd. De vreuge mins kraog vuur oet natuurleke brónne en oontwikkelde later allerlei menere um zelf vuur te make. 't Vermeuge vuur te make is uniek veur de minseleke besjaoving. D'n ierste confrontatie vaan vreug minse mèt vuur bestoond woersjijnlek oet bosbren es rizzeltaot vaan blikseminslaag. Dees waore verweustend en potentieel doejlek, meh boje ouch touwgaank bis vuur, allewel de mins dit nog neet kos behierse, laot staon aonsteke. 't Gief bewieze tot gróppe vaan de Homo eractus al 1,6 miljoen jaor geleije 't vuur einegzins oonder controle hadde. Roond 400.000 bis 250.000 veur Christus behierste ze 't in eder geval en mesjiens koste ze 't zelfs aonsteke. Roontelum 125.000 veur Christus, 'ne langen tied nao de koms vaan de modernen [[homo sapiens]], waor 't behierse en make vaan vuur wiedverbreid en algemein.

De mach vaan de mins euver 't vuur had direk en deepgaond gevolge veur de [[evolutie|ivvelutie]]. Vuur besjermde lui contra bieste, zörgde veur verleechting, baoj wermde in de kaj, vergemekelde 't make vaan wèrktuig, maakde 't bereije vaan veujsel meugelek en wierde insekte en aander plaoge en krengdes aof. Vuur waor zoe nötteg veur 't bereije vaan veujsel, tot de mins 't innegs bies is dat gekook in plaots vaan raj veujsel manzjeert. Vuur nömp in de minseleke cultuur zoe'n groete plaots in, tot 't woord es metafoor weurt gebruuk veur hendeg väöl begrippe wie romantische leefde, kónflikte, deströktie en intens verlang.

 

* Nederlandstalige Wikipedia

* Sectie ''De minseleke behiersing vaan 't vuur'': Mark Theoaris, ''Man controls fire'', oet ''1001 ideas that changed our way of thinking'' vaan Robert Arp & Arthur Caplan (Librero, Londe, 2014, p. 22)