Informatica: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Spelling en gramatica
Stemoc (Euverlèk | biedrages)
Revert to revision 357547 dated 2014-09-30 13:30:27 by Ooswesthoesbes using popups
Tekslien 1:
'''Informatica''' weurt omsjreve as ''de [[weitesjap]] die zich bezighilt mit 't beheerse van [[complexiteit]]'' (onger angere op 't vlak van [[informatie]] en [[gegaeves]], [[communicatie]], [[software]]boe, en technisch-weitesjappelik raekene). De term complexiteit git hie mie euver de algemein beteikenis en neet euver de [[complexiteitstheorie]]. Informatica is auch de tak van [[techniek]] die zich bezighilt mit het programmiere van [[computer]]s.
{{Zieartikel|Voor het wetenschappelijk tijdschrift, zie [[Informatica (tijdschrift)]].}}
'''Informatica''', in [[Vlaanderen]] ook '''computerwetenschappen''' genoemd, is de studie en de [[wetenschap]] van de theoretische fundamenten van [[informatie]] en het [[rekenen]], de [[theoretische informatica]], en de [[implementatie]] en toepassing in [[computer]]systemen.<ref>"''Computer science is the study of information''" [http://wayback.archive.org/web/20080325043352/http://www.njit.edu/v2/archivecatalog/undergraduate/91/19-und.html Department of Computer and Information Science], Guttenberg Information Technologies</ref><ref>"''Computer science is the study of computation.''" [http://www.csbsju.edu/computer-science/curriculum.htm Computer Science Department, College of Saint Benedict], Saint John's University</ref><ref>"''Computer Science is the study of all aspects of computer systems, from the theoretical foundations to the very practical aspects of managing large software projects.''" [http://web.archive.org/web/20060923161202/http://study.massey.ac.nz/massey/students/studymassey/programme.cfm?major_code=2010&prog_code=93068 Massey University] (via webarchive)</ref>
 
'''Computerweitesjap''' weurt gebroekt es synoniem veur informatica, maer dae moag neet verwart weure mit 't eigelike bauwe van computers.
== Overzicht ==
De informatica is een [[multidisciplinair]]e [[wetenschap]], ontstaan uit (onder meer) de [[wiskunde]] en de [[elektrotechniek]]. Enkele modellen in de informatica zijn daarnaast geïnspireerd op de [[biologie]], zoals [[neuraal netwerk|neurale netwerken]] en [[genetisch algoritme|genetische algoritmes]].
 
Op ein anger maneer kint me informatica opdeile in veer aspekte, auch waal de veer T's genump:
=== Informatica versus computertechniek ===
* '''T'''echnieke/Methodes (bev. recursie, top-down design, simulated annealing, polymorfisch programmeren...)
Het begrip ''computerwetenschap'' is een wel gehanteerd synoniem voor informatica, maar deze term dekt de lading maar ten dele. Informatici houden zich niet (alleen) bezig met het bouwen van digitale apparatuur, maar gebruiken deze vooral om onderzoek te doen naar de opslag, verwerking en verspreiding van informatie. Informatie- en communicatietechnologie ([[Informatie- en Communicatietechnologie|ICT]]) is de tak van [[techniek]] die zich bezighoudt met het [[Programmeren (computer)|programmeren]] van [[computer]]s en communicatiesystemen.
* '''T'''ale (bv. C++, [[Java]], Coloured Petri Nets, [[UML]]...),
* '''T'''heorië (bv. Formeil Tale Theorie, Grafetheorie, Wachtrietheorie...),
* '''T'''ools (gereidsjappe as compilers, database beheersystemen, besjturingssysteim ...)
 
== Zie ookHistorie ==
In het Engels worden afwisselend de termen ''computer science'' en ''computing science'' gebruikt; de eerste legt de nadruk op het apparaat, de tweede op de berekening/[[informatieverwerking]] die het uitvoert.
Oersjprónkelik waor inne [[computer]] inne persoen dae beraekeninge oetveurde. Minsjelike computers woerde beveurbeild ingezat om tabelle veur de sjeipvaart en de [[astrenomie]] op te sjtèlle. De correctheid hievan waor hèndeg belangriek: 'n fout in 'n tabel vool neet direk op en kos veur de gebroeker van de tabel groete gevolge höbbe. Hiedoor waore väöl luuj op zeuk nao gereidsjappe om de minsjelike computers te assistere. In dees omgaeving kaome [[Charles Babbage]] en [[Ada Lovelace]] in [[1834]] mit 't concep van de machinale computer. Hienao zou 't nog mië as 'n ièw dure vuurdat de iesjte elektrische computers geboewd woerde doer 't wèrk van onger angere [[Konrad Zuse]], [[Alan Turing]] en [[John von Neumann]].
De term ''informatics'' wordt niet gebruikt voor de informatica als geheel, maar op toepassingen bij de grootschalige informatieverwerking in andere wetenschapsgebieden, zoals de [[geneeskunde]] of het [[genoom]]onderzoek.
Het laatste vakgebied heet bijvoorbeeld ''bio-informatics'', dat in het Nederlands bekendstaat als ''[[bio-informatica]]''. Een bio-informaticus is niet altijd opgeleid als informaticus, maar wel een deskundige in de informatieverwerking bij genoomonderzoek.
 
=== Afbakening ===
Het gaat hier over de grenzen van de informatica, zowel van de wetenschap als van de bredere interpretatie van het vakgebied informatica. Als men het over de informatica als wetenschap heeft is het in ieder geval handig om het woord ''wetenschap'' te noemen, om communicatieve problemen te vermijden.
 
Ook bij de indeling van informaticaberoepen rijst er een probleem. ''Informaticaspecialisten'' (Computing professionals) worden in de nomenclatuur "Internationale classificatie van de beroepstypologie" (ISCO) gevat onder de categorie ISCO88 213, een onderdeel van de "intellectuele en wetenschappelijke beroepen" die hooggekwalificeerde beroepen bevat. De IT-technici horen hier dus niet bij.
 
== Geschiedenis ==
[[Bestand:050114 2529 difference.jpg|thumb|250px|The Difference machine, in de twintigste eeuw gebouwd naar het ontwerp van Charles Babbage]]
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van de computer}}
 
De moderne informatica stoelt op inzichten die deels van lang voor het begin van onze jaartelling stammen. In India en Mesopotamië stond rond 1500 voor Christus de [[rekenkunde]], de kennis over hoe systematisch berekeningen uit te voeren met optelling en vermenigvuldiging, al op een hoog niveau: veel inzichten die gewoonlijk aan de [[oude Grieken]] worden toeschreven waren al bekend, zoals de stelling van Pythagoras en het systematisch oplossen van [[vierkantsvergelijking]]en. De Grieken beschouwden het redeneren zelf als een soort spel dat aan bepaalde regels beantwoordt, zoals het [[syllogisme]] of het [[tertium non datur|principe van de uitgesloten derde]]. Een grote invloed was [[Aristoteles]], die ook nadacht over hoe werkelijkheid en de concepten die we gebruiken om deze te beschrijven systematisch te beschrijven.
 
Deze benadering en veel van de opgedane kennis raakten vergeten in Europa, maar ondergingen een renaissance vanaf de 10e eeuw in het Arabische rijk; een belangrijke bijdrage daarbij leverde de waarschijnlijk uit [[Chorasmië|de buurt van het Aral-meer]] afkomstige [[Al-Chwarizmi]], wiens leerboeken over het rekenen ook in Europa doordrongen en daarbij het rekenen met [[0 (getal)|0]] en het idee van rekenen ([[algebra]]) als het uitvoeren van systematische procedures ([[algoritme]]n) introduceerden. De [[renaissance]] en [[Verlichting (stroming)|verlichting]] in Europa gingen hierop door en brachten de [[wiskunde]] en [[logica]] heel veel verder. Daarbij kwam steeds duidelijker de vraag op de voorgrond in hoeverre rekenen en wiskundig redeneren te mechaniseren en automatiseren zijn. Rond 1840 beschreven wiskundigen als [[George Boole]] de basis van het logisch redeneren als wiskundige bewerkingen ([[Boolese algebra]]). Ook ontstonden er machines waarvan de werking mechanisch te configureren was, zoals het [[Joseph-Marie Jacquard|Jacquard]]-weefgetouw (vanaf 1790), de mechanische rekenmachines van [[Charles Babbage]] (tussen 1834-1870), en de machines voor gemechaniseerde volkstellingsverwerking van [[Herman Hollerith]] (1880).
 
Begin 20e eeuw werd de wiskunde zozeer geformaliseerd dat vragen over de aard en betekenis van het wiskundige redeneren wiskundig konden worden geformuleerd en beantwoord. [[Kurt Gödel]] ontdekte (1930) dat je het logisch redeneren over rekenproblemen inderdaad als een vorm van mechanisch uitvoerbaar rekenen op kunt vatten, maar dat de consequentie is dat er dan [[berekenbaarheid|onbeslisbare]] eigenschappen bestaan: eigenschappen van getallen, of andere wiskundig gedefinieerde objecten, waarvoor ondubbelzinnig gedefinieerd is of ze voor een bepaald object gelden of niet, maar waarvoor desondanks geen mechanische methode bestaat om gegeven een willekeurig object te bepalen of de eigenschap ervoor geldt of niet. [[Alan Turing]] introduceerde de [[Turingmachine]] (1936), een wiskundig model van een zo simpel mogelijke gegevensverwerkende machine, om dit nog duidelijker te maken en ook te laten zien dat het er daarbij in wezen niet toe doet of de machine werkt op getallen of op andersoortige gegevens.
 
Deze twee ontwikkelingen samen, de praktische ontwikkeling van programmeerbare machines en de theoretische inzichten omtrent de mogelijkheden van zulke mechanische programmering, leidden uiteindelijk eind [[jaren 30]] tot de eerste grote programmeerbare elektronische rekenmachines (digitale [[computer]]s), met mensen als [[Konrad Zuse]], [[Alan Turing]] en [[John von Neumann]] als pioniers. Zo werd het mechaniseren van het rekenen en redeneren langzamerhand praktische werkelijkheid.
 
Oorspronkelijk was [[computer]] de Engelse benaming voor een ''persoon'' die voor haar beroep berekeningen uitvoerde, een taak die vaak door vrouwen werd uitgevoerd<ref>[http://crgis.ndc.nasa.gov/historic/Human_Computers NASA: “When the Computer Wore a Skirt:”[1] Langley’s Human Computers 1935-1970]</ref> Menselijke computers werden bijvoorbeeld ingezet om tabellen voor de [[scheepvaart]] en [[astronomie]] op te stellen. Van het grootste belang was correctheid: een fout in een tabel is nu eenmaal niet direct zichtbaar en kan voor de gebruiker van de tabel grote gevolgen hebben.
 
In de [[jaren 50]] werd de mechanische computer een commercieel product: verschillende firma's bouwden en verkochten computers, met [[IBM]] (begonnen als bouwer van de Hollerith-machines) als marktleider. In plaats van aan menselijke computers ontstond er behoefte aan [[programmeur]]s en andere deskundigen in het omgaan met de nieuwe mechanische computers; zij richtten een vakorganisatie op, de [[Association for Computing Machinery|ACM]], en maakten zich sterk voor algemene opleidingen van hoog academisch niveau, om mensen op te leiden die met grote deskundigheid en onafhankelijkheid de nieuwe machines tegemoet zouden kunnen treden. Voor deze nieuw op te richten opleidingen werden namen voorgesteld als ''computer science'' (Louis Fein, in ''Communications of the ACM'', 1959) en (in Europa) ''informatica''. Deze opleidingen zouden zich niet zozeer moeten richten op de computer als apparaat en hoe deze te construeren, maar op het programmeren ervan en het gebruik ervan bij de wiskundige modellering en analyse van problemen. Dit is nog steeds het geval.
 
Wat de theorie betreft bestaat de informatica vooral uit [[wiskunde]]: deels het toepassen van al eerder bestaande wiskunde, en deels specifiek voor de informatica ontwikkelde gespecialiseerde wiskunde, de [[theoretische informatica]]. Belangrijke onderdelen daarvan zijn [[Algoritme|algoritmiek]], [[datamodellering]], [[formele talen|formeletalentheorie]], en veel meer. Het praktische werk in de informatica en de theorie gaan hand in hand.
 
== Vakgebieden ==
De informatica bestaat zoals iedere andere wetenschap uit een grote verscheidenheid aan subdisciplines waarvan de grenzen meestal zeer moeilijk te onderscheiden zijn. Iedere strikte indeling is dan ook vrij kunstmatig.
 
De voornaamste zijn:
* Fundamentele informatica: betreft onder andere [[datastructuur|datastructuren]], [[algoritme]]s, [[formele taal|formele talen-]], [[berekenbaarheid]]s-, [[complexiteitstheorie|complexiteits-]] en [[grafentheorie]].
* Informatie- en gegevensbeheer: rond [[database|databanken]] en [[data mining]].
* Technisch-wetenschappelijk rekenen: betreft vakken als [[computergraphics]], [[bio-informatica]], wetenschappelijk programmeren en computeraritmetiek.
* [[Kunstmatige intelligentie]]: betreft onderwerpen als toegepaste [[logica (wetenschap)|logica]], optimalisatietechnieken, [[neuraal netwerk|neurale netwerken]] en kennisrepresentatie.
* [[Software engineering]]: omtrent softwareontwikkeling en zaken als softwaremetrieken, ICT-project management, formele specificatietechnieken, software-re-engineering en verificatie van programmacorrectheid.
* [[Computernetwerk]]en en [[communicatie]]systemen
* [[Mens-computerinteractie]]
 
Softwareconstructie of software-engineering wordt hoe langer hoe meer beschouwd als een aparte [[ingenieur]]sdiscipline die geen onderdeel meer is van de informatica maar er uiteraard wel nauw aan verwant is. Dit is vergelijkbaar met [[elektrotechniek]] die ooit is afgesplitst van de [[natuurkunde]]. Op hoe langer hoe meer [[universiteit]]en wordt [[software Engineering]] dan ook als een aparte opleiding ingericht, naast de bestaande informaticaopleiding.
 
== Toepassing ==
In de meeste gevallen vereist toepassing ervan, naast de eigenlijk informatica-kennis, tevens kennis op het vlak van [[wiskunde]], [[bedrijfskunde]] en software engineering.
 
Echter, toepassing ervan in een bredere ''technisch-industriële context'' vereist bovendien vaak een vrij grote kennis op het vlak van [[elektrotechniek]] (zowel [[elektronica]] als communicatie), numerieke technieken, technische bedrijfskunde en soms zelfs [[natuurkunde]], [[scheikunde]] en [[werktuigbouwkunde]]. Deze toepassing gebeurt dan vaak door ingenieurs en/of in samenwerking met ingenieurs.
 
Als voorbeelden van dit laatste denken we bijvoorbeeld aan technische automatisering in fabrieken, [[telecommunicatie]], [[cybernetica]], simulering van scheikundige processen, automatische [[raketsturing]], [[spraakherkenning]], [[biometrie]], optimalisering van [[bedrijfsproces]]sen etc.
 
Vele informatici vinden echter ook werk in takken van het bedrijfsleven waar informatie moet worden verkregen uit een grote stapel data (zie [[data mining]]).
 
== Belangrijke informatici ==
{{Zie ook|Voor een meer uitgebreide lijst, zie [[lijst van informatici]]}}
* [[Edsger Dijkstra]], grote bijdragen bij gedistribueerde systemen en bij algoritmen, zie bijvoorbeeld het [[Kortstepadalgoritme|Dijkstra-algoritme]]
* [[Alan Turing]], bekend van onder andere de [[Turingmachine]] en de [[turing-test]]
* [[Bill Gates]], de medeoprichter van [[Microsoft]]
* [[Kenneth Eugene Iverson|Ken Iverson]], een programmeur bekend door onderzoek naar het gebruik van wiskundige notaties in programmeertalen en methoden
* [[Tony Hoare]], de bedenker van het sorteeralgoritme [[quicksort]] en [[Hoarelogica]]
* [[Ken Thompson]] en [[Dennis Ritchie]], de grondleggers van [[UNIX]] (oorspronkelijk in [[assembleertaal|assembler]])
* [[Brian Kernighan]] en Dennis Ritchie ontwikkelden [[C (programmeertaal)|C]] dat de verdere ontwikkeling van [[UNIX]] mogelijk maakte
* [[Dave Cutler]] en [[Gordon Bell]] ontwikkelden [[VMS (besturingssysteem)|VMS]] en [[VAX]] (het [[besturingssysteem]] en de [[hardware]] werden tezamen ontworpen)
* [[Niklaus Wirth]] ontwikkelde de programmeertalen [[Pascal (programmeertaal)|Pascal]] en [[Modula-2]]
* [[Donald Knuth]] ontwikkelde [[TeX]]
* [[Andrew S. Tanenbaum]], ontwikkelaar van [[Minix]] uit
* [[Linus Torvalds]], bekend voor zijn werk aan de [[Linuxkernel]]
* [[Tim Berners-Lee]] en [[Robert Cailliau]], bedenkers en grondleggers van het [[World Wide Web|world wide web]]
 
== Zie ook ==
{{Link portaal|Informatica}}
* [[Methoden en technieken in de informatica]]
* [[Lijst van programmeertalen]]
 
== Referenties ==
{{References}}
{{Commonscat|Computer science}}
{{wikibooks|Basiskennis informatica}}
 
[[Categorie:Informatica| *]]
[[Categorie:Communicatie]]
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Informatica"