Meteorologie: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K Bot: Migrating 95 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q25261 (translate me) |
ur grammy would have joined us if she did not commit suicide becos of ur failur in life |
||
Tekslien 1:
'''Meteorologie''' of '''weerkunde''' is de
[[Bestand:ExampleWeatherMapWesternEurope.jpg|thumb|280px|Weerkaart van het [[Nederland]]s meteorologisch instituut [[Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut|KNMI]]]]
{{Zijbalk meteo}}
==
== Geschiedenis van de weerkunde ==
Het woord meteorologie is afkomstig van het boek ''Meteorologica'' door [[Aristoteles]] uit ongeveer 340 v.Chr. Aristoteles combineerde hierin waarnemingen met speculaties over de oorzaken van verschijnselen aan het firmament. Het Griekse woord ''meteoron'' refereert aan zaken hoog in de lucht, dat wil zeggen, tussen de aarde en de sterren. ''Logos'' betekent studie. Een vergelijkbaar werk, ''Boek der tekens'' werd door [[Theophrastus]], als [[leerling]] van Aristoteles, gepubliceerd. Het concentreerde zich meer op het voorspellen van het weer zonder afzonderlijke verschijnselen te verklaren of naar de oorzaak te vragen.
Voor verdere voortgang op meteorologisch gebied bleken nauwkeurige meetinstrumenten noodzakelijk. Deze kwamen tijdens en na de [[renaissance]] beschikbaar: Galileo construeerde de [[thermometer]] in de [[16e eeuw]], gevolgd door [[Torricelli]]'s uitvinding van de [[barometer]] in [[1643]]. Het verband tussen de luchtdruk en de hoogte werd door [[Blaise Pascal]] en [[René Descartes]] aangetoond. De [[anemometer]] voor het meten van windsnelheden werd in 1667 door [[Robert Hook]] gebouwd. [[Horace de Saussure]] maakte de lijst van belangrijke meteorologische instrumenten in 1780 volledig met de uitvinding van de [[hygrometer]], die de luchtvochtigheid meet, in [[1780]].
Andere ontwikkelingen vonden plaats in de [[natuurkunde]], bijvoorbeeld met het onderzoek naar het verband tussen gasvolume en druk door [[Robert Boyle]], met de opkomst van de thermodynamica en met de experimenten aan bliksem door [[Benjamin Franklin]].
De eerste die onderkende dat de rotatie van de aarde een rol speelt in de bewegingen van de atmosfeer was [[George Hadley]], in 1735. Later werk van Ferrel, gepubliceerd in 1856, beschreef effecten in de atmosfeer die tegenwoordig [[corioliseffect]]en worden genoemd, waarmee de richting waarin de wind draait verklaard kan worden. Later werd het duidelijk dat de door Ferrel beschreven effecten eerder beschreven waren door [[Gustave-Gaspard Coriolis]] in 1835, strikt in samenhang met mechanische roterende systemen, zoals een waterrad, of een machine met bewegende onderdelen. Omdat Coriolis het principe van het effect als eerste had beschreven, werd in de meteorologie de term corioliseffect overgenomen.
[[Luke Howard]] en [[Francis Beaufort]] stelden in 1803 resp. 1806 een classificatie voor wolken en windsnelheden op. De uitvinding van de [[telegrafie|telegraaf]] in [[1843]] bracht een doorbraak, doordat gegevens over grote afstanden nu snel vergelijkbaar werden.
Waar aan het begin van de 20e eeuw theoretische studies naar de atmosfeer nog analytisch plaats vonden door stelsels [[differentiaalvergelijking]]en op te lossen en relatief onbelangrijke termen te verwaarlozen, werden na 1950 numerieke berekeningen met computers mogelijk.
In de jaren zestig begreep [[Edward Lorenz]] het chaotische karakter van de atmosfeer en stelde de [[chaostheorie]] op. De resultaten van deze theorie filterden langzaam in de meteorologie terug, en maakten het mogelijk de grenzen van voorspelbaarheid aan te geven.
In 1960 volgde de lancering van de [[Tiros 1]], de eerste [[weersatelliet]]. Hierdoor kwam nieuwe informatie beschikbaar, en werd de informatie ook wereldwijd beschikbaar. Sindsdien zijn weersatellieten samen met andere de aarde observerende satellieten een onmisbaar instrument geworden bij uiteenlopende verschijnselen als [[bosbrand]]en en [[El Niño (verschijnsel)|El Niño]].
== Klimatologie ==
{{Zie hoofdartikel|klimatologie}}
Met de komst van nieuwe supercomputers zoals de '''Earth Simulator''' in Japan, zijn numerieke benaderingen van ongekende nauwkeurigheid mogelijk geworden.
Deze ontwikkeling is niet alleen mogelijk door de toegenomen rekenkracht en beschikbaarheid van grote hoeveelheden gegevens, maar ook door de ontwikkeling van krachtige modellen waarin van de aarde niet alleen de [[aardatmosfeer|atmosfeer]], maar ook de [[oceaan|oceanen]], [[vegetatie]], en menselijke invloed is opgenomen. De aarde wordt dus als een geïntegreerd en samenhangend systeem gezien, zodat er over werkelijke [[Earth System Modeling]] gesproken kan worden.
Ook regionale modellen worden steeds bruikbaarder om de effecten van plaatselijke grote regenval (Midden-Europa, 2002) en hittegolven (2003) in Europa plaatselijk op effecten te kunnen beoordelen en tijdig maatregelen te kunnen nemen.
Meteorologen hebben ook een belangrijke voorlichtingstaak. Dit geldt zowel voor de weersvoorspellingen die van dag tot dag worden uitgebracht, als voor het verstrekken van wetenschappelijk verantwoorde en begrijpelijke informatie over onderwerpen als de ozonlaag, klimaatverandering, stijgend zeeniveau, ontbossing. Objectieve informatie is van groot belang om tegenwicht te bieden aan bewuste of onbewuste selectieve informatievoorziening door splintergroepen.
== Sleutelwoorden uit de meteorologie ==
{{Zie hoofdartikel|Weer en klimaat van A tot Z}}
=== [[Wind (meteorologie)|Wind]] ===
* [[schaal van Beaufort]]
* [[wervelwind]] - [[windhoos]] - [[waterhoos]] - [[stofhoos]] - [[Tornado (wervelwind)|tornado]]
* [[storm (wind)|storm]] - [[orkaan]] (ook: hurricane, tyfoon of cycloon) - [[zandstorm]]
* [[sirocco (wind)|sirocco]] - [[mistral (meteorologie)|mistral]] - [[landwind (wind)|landwind]] - [[zeewind]] - [[föhn (wind)|föhn]] - [[zomerstorm]]
* [[straalstroom]]
=== [[Luchtdruk]] ===
* [[hogedrukgebied]] - [[lagedrukgebied]] - [[polar low]]
=== [[Temperatuur]] ===
* [[vorst (weer)|vorst]] - [[dooi]] - [[koudegetal]]
* [[gevoelstemperatuur]]
* [[warme dag]] - [[zomerse dag]] - [[tropische dag]] - [[hittegolf]] - [[warmtegetal]]
=== [[Neerslag (atmosfeer)|Neerslag]] ===
* [[regen (neerslag)|regen]] - [[motregen]] - [[sneeuw]] - [[ijsregen]] - [[hagel (neerslag)|hagel]] - [[IJzel|ijzel]]
* [[dauw]] - [[rijp]] - [[ruige rijp]]
* [[bui]] - [[onweersbui]] - [[wolkbreuk]] - [[onweer]] - [[bliksem]] - [[Moesson (regentijd)|moesson]]
=== [[Wolk]]en ===
* [[altocumulus]] - [[altostratus]] - [[cumulonimbus]] - [[nimbostratus]] - [[lenticularis]] - [[cirrus (wolken)|cirrus]] - [[cirrocumulus]] - [[parelmoerwolk]] - [[lichtende nachtwolk]]
* [[blauwe lucht]]
=== [[Luchtvochtigheid]] ===
* [[Relatieve luchtvochtigheid|relatieve vochtigheid]] - [[dauwpunt]] - [[mist]]
* [[droogte]] - [[verdamping]]
=== [[Zon]] ===
* [[zonkracht]] - [[regenboog (optica)|regenboog]] - [[Jakobsladder (weerkunde)|jakobsladder]]
=== Diversen ===
* [[kwakkelweer]]
* [[technisch weer]]
* [[waterkoud]]
* [[dagrecord]]
=== Bijzondere verschijnselen ===
* [[El Niño (verschijnsel)|El Niño]]
* [[front (meteorologie)|front]]
* [[inversielaag]]
* [[kruiend ijs]]
* [[Lawine|sneeuwlawine]]
* [[saharastof]]
== Meetinstrumenten ==
Meetinstrumenten en hulpmiddelen waarmee (amateur) meteorologen metingen kunnen uitvoeren zijn:
* [[barometer]]
* [[hygrometer]]
* [[loodsballon]]
* [[regenmeter]]
* [[thermometer]]
* [[weerballon]]
* [[weerhut]]
* [[weerradar]]
* [[zonneschijnmeter]]
== Bekende meteorologen ==
{{Zie ook|Zie [[Lijst van weermannen en weervrouwen]]}}
== Zie ook ==
* [[Weer en klimaat van A tot Z]] voor een uitgebreide lijst van artikelen over het weer en klimaat
* [[Weerkaart]]
* [[Amateurmeteorologie]]
== Externe links ==
* [http://www.uu.nl/faculty/science/NL/onderzoek/ois/imau/Pages/default.aspx Meteorologie aan de Universiteit van Utrecht]
* [http://www.met.wau.nl/ Meteorologie aan de Universiteit van Wageningen]
* [http://www.knmi.nl/ Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI)]
* [http://www.kmi.be/ Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI)] (België)
{{woordenboek}}
{{Commonscat|Meteorology|Meteorologie}}
{{Navigatie natuurkunde}}
{{Navigatie aardwetenschappen}}
[[Categorie:Meteorologie| ]]
[[Categorie:Milieuwetenschappen]]
| |||