Atoeam: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
brón: nl.wp |
get baeter, weer: nl.wp |
||
Tekslien 1:
{{Dialek|Mofers}}
'n '''Atoeam''' is van eder sjemische element de kleinste nag es zodanig herkenbare boewstein. 't Guuef waal nag kleinder elementair deilkes woroet de atoeame bestaon, wie [[quarks]], meh dees höbbe neet de eigesjappe van 't betróch element.
Vriewaal alle sjemische en netuurkóndige eigesjappe vanne oppe [[aerd]] veurkómmendje materie zeen gekoppeldj ane eigesjappe van atoeame. 't Is daoróm e släötelbegrip in dees bei weitesjappe. De eigesjappe van atoeamen es gehieël waere bestudeerdj inne [[atoeamfysica]].
In beveurbeildj [[ster]]re, [[neutronester]]ren en [[zwart look|zwarte gater]] kump aevel ouch materie veur die neet oet atoeamen is opgeboewdj. De studie van dees, vanoet aerdsj perspectief biezunjer, vörm van materie is 't gróndjgebied vanne [[plasmafysica]] enne [[astrofysica]].
De naam atoeam beteikentj "óndeilbaar", ómdet me ieës dach det atoeame neet wiejer te deile wore, meh det bleek later ónwaor te zeen. 'n Atoeam besteitj oet 'n uters klein (inne rang van femtomaeters) positief-gelaje kern en 'ne wouk aan negatief-gelaje [[elektron]]e dao rónjelóm (inne rang van picomaeters). Ouchal is de kern uters klein, dao zitj waal vriewaal alle [[massa]] van 't atoeam. De kern besteitj oet positief-gelaje [[proton]]en en neutraol [[neutron]]e. Die litste zeen meistes inne mieëderheid. Zie waere gezamelik door sterke wusselwirkinge biejein gehaje. 'n Atoeam bezitj aeveväöl protonen es elektrone. Dit aantaal wuuertj 't [[atoeamnómmer]] geneump. De wouk elektrone wuuertj door electromagnetische wusselwirking rónjelóm de kern gevange gehaje. Ómdet de lajing vanne elektrone de lajing vanne kern neutraliseertj is 'n atoeam e neutraol gehieël. Es 't aantaal aan elektrone grótter is, wuuertj 't deilke inplaats 'n atoeam 'n [[anion]] geneump; es 't netto 'n positieve lajing is, sprèk me van e [[kation]]. Zowaal anbionen es katione zeen [[ion]]e.
| |||