DNA: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Tenth Plague (Euverlèk | biedrages)
Tenth Plague (Euverlèk | biedrages)
Stukske: in de cel.
Tekslien 12:
 
DNA besteit daoneve oet twie complentaire strenge die um mekaar heen drejje in 'ne dubbelhelix. Eeder streng besteit in feite 't tegeneuvergestelde vaan de aander streng, dao 'n T altied tegeneuver 'n A zit, en 'n G altied tegenover 'n C. T--A en C--G zien dus zoegenaomp 'complentair' aon mekaar. Dat beteikent dus aoch tot, es me allein de structuur vaan de eine streng wit, me dus aoch de structuur vaan de aander wit. De verbinding tusse de twie strenge weurt gemaak door waterstofverbindinge tussen de complentaire base. De verbinding tusse en T en A besteit oet twie waterstofverbindige; de verbinding tusse C en G oet dreij. Een C-G paar is dus ietskes stabieler es een T-A paar.
 
DNA kin hendeg laank zien. De gebruukele lengte bij de mieste bacterië is al 'n paar megabases (Mb; oftewel een paar miljoen monomere). Bij de mins is dat getal 3 gigabases (Gb; 3 miljard monomere). Es me zoe'n molecuul oetrolle, zow 't zoe'n 2 meter laank zien!
 
==In de cel==
Eeder levende cel heet DNA. Bij [[prokaryoot|prokaryote]] zweef 't DNA vrij rond in de cel. Bij de mieste prokaryote besteit al 't DNA daoneve oet ein circulair molecuul (oftewel, 1 circulair chromosoom) vaan 'n paar Mb groet. Kleiner stukskes circulair DNA vaan 'n paar Kb kinne daoneve veurkaome es 'n zoegenaomp [[plasmide]]. Bij eurkaryote is 't DNA in alle gevalle verpak in een celkern. Aoch is de groette väöl groeter (mierdere Gb's zien gein oetzeunderinge), en is 't DNA hej lineair en opgesplits in ein of mierdere chromosome. De mieste eukaryote zien daoneve aoch nog 'ns diploïd, wat beteikent tot alle chromosome gedupliceerd veurkaome. De mins heet beveurbeeld 23 versjillende chromosome, mèt een totale lengte vaan 3 Gb, die eeder cel dubbel heet (eint van de maternale owwer, d'n aander vaan de paternale owwer): dus in totaal 46 chromosome per minseleke cel.
 
Veur eeder celdeiling weurt 't DNA vermenigvuldig. Dit gebäört door speciale eiwitte: DNA polymerases. Veur tot de polymerase aon de geng kinne, weure de strenge lokaal óntboonde. 'T polymerase plak daan aon de losse strenge nuije complentaire nucleotide. Zoedoende weurt 't DNA gedupliceerd.
 
Zoeës hejbove besjreve codeert DNA veur eiwitte. Alveurens eiwitte gemaak weure, weurt 't DNA aofgesjreve tot RNA. Dit RNA fungeert daan es intermediair tusse DNA en eiwit. Dit aofsjrieve nump me ''transcriptie''. Bij transcriptie weurt 't DNA weer lokaal ontbonde, en keump d'r oppenuij een polymerase lings, allewel dit kier gejn DNA polymerase mèh 'n RNA polymerase. Transcriptie begint en eindig op specifieke plekke, en wat d'r oetkeump nump me daan een transcript. Transcriptie weurt zier now gecontroleerd door hoonderde, zoe neet doezende, versjillende eiwitte. Umtot transcriptie oeteindelek leijdt tot eiwitproductie, gebruuk de cel regulatie vaan transcriptie um z'n eiwithoeshowwing te regele. Op diz menier kin 't zelfde DNA molecuul codere veur zier oeteinlaopende celtypes.
 
==Oontdèkking==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/DNA"