Vuur

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Vuur.

Vuur is 't gehieël van leechversjienselen en wurmdjeóntwikkeling det optruuetj wen 'n branjbaar stof 'n oxidatiereactie óngergeitj bie hoeag temperatuur. Door opwurming van genekelike materie kómme branjbaar gase vrie, die zelf ouch weer oxideren en wurmdje make, womit 't proces zichzelf in standj hèltj. De wurmdjeóntwikkeling veroearzaak convectie, 'ne verticale lóchstruim vanwaenge de wet van Archimedes, ómdet de verhitte gasen oetzètten enne dichheid daodoor aafnump. 't Leech van 't vuur wuuertj euver 't algemein veroearzaak door hieël heite gleujendje rootdeilkes en guuef e karakteristiek vlamspectrum. De broen deiler van 't vuur waere veroearzaak door nimmieë gleujendj root det e deil van 't leech vanne vlam d'rachter absorbeertj. Bie ónbehieërsdje oetbreijing sprèk me van 'ne brandj. De klènste einheid van e vuur nump me 'n vlam. De verbranjingsprodukte vervoele d'n dampkrink en 't gevörmdje kooldioxide speeltj 'n wichtige rol bie 't breujkaseffek.

d'r Kan ouch spraok zeen van 'n direkte oxidatie van e vas oppervlak; dit wuuertj smeule genump. Bie poreus matterjale wie houtskaol kan de oxidatiereactie ouch in 't matterjaal plaatsvinje. 'ne Vónk leech op dore hoeag temperatuur, die ouch door oxidatie aan 't oppervlak get lenger in standj kan waere gehaje, wie in vuurwirk.

Toepassinge

Vuur haet väöl toepassinge, wie:

Verwurming

• Verwurming van hoezer enzoea
• Klaormake van aete (kaoke)

Verleechting

• Fakkel
• Gaaslamp
• Aoljelamp
• Vuurtaore
• Kaes

Make van lektriciteit

• Lektriciteitscentraal, gestaok mit beveurbeild aolje, gaas, biomassa of aafval.

Matterjaalbewirking

• Metaalbewirking (smultje, smeie, gete)
• Potbakke
• Lassen
• Glaasblaoze

Aandrieving

• Lóchballón
• Stoummesjien
• Rakèt
• Verbranjingsmotor

Chemische processe

• Industrieel chemische processe
• Pyrolyse
• Aaffakkele aerdgaas
• Houtskaol branje

Landjboew

• Aafbranje van bósj (netuurbrandj) ter óntginning
• Verbranje van stoppelen op 't veldj

Explosie

• Buskruut

Rituele

• Branjendje kruutse vanne Ku Klux Klan
• Ieëvige vlam, veur ónger angere ónbekèndje soldaote
• Gezelligheid (kampveur, vuurkörf, aopen haerd, kaesleech)
• Kaesen inne Christelike kirk
• Vreugdjevuur
• Vuurdans
• Wierouk
• Olympisch vuur

Euverige

• Crematie
• Brandjmèrke
• Vuurwirk
• Vlamspectroscopie
• Krieg
• stunts wie vuurspieje