Orkes: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Eve e stumpke hei-euver, iech gaon dit ech nog wel ins oetbreie...
 
Jazz en neet-westerse meziek.
Tekslien 1:
{{dialek|Mestreechs}}
[[Plaetje:Rotterdams Philharmonisch Orkest-2011.jpg|thumb|'t [[Rotterdams Philharmonisch Orkest]] (RPhO) in hunne vaste zaol, [[De Doelen]] in [[Rotterdam]].]]
'n '''Orkes''' (vaan [[Aajdgrieks]] ὀρχήστρα 'dansperk veur de buun') is e [[meziekensemble]] vaan e groet aontal [[meziekinstrument|instrumentaliste]]; es voesregel gelt tien of mie. Bij minder speulers sprik me miestens vaan [[kamermeziek]]. In de [[westerse meziek]] koume orkeste dèks veur. Zoe aon 't ind vaan de [[zèstienden iew]] goon componiste veur 't iers partije oetsjrieve veur specifieke instruminte die in concertante motètte e.d. de zengers mote begeleie. In de vreuge [[barok]] besteit zoe'n ensemble miestens oet e paar [[blaosinstrument|blozers]] en/of [[striekinstrument|striekers]], meh tege 't ind vaan de [[zeventienden iew]] geit e solide aontal striekers, boe-in de [[viool|viole]] numeriek dominere, de kern vaan 't orkes oetmake. De [[basso continuo]] (in de ganse baroktied gebrukelek) weurt miestal veurzörg door e [[tósje-instrument]] ([[örgel]], [[klavecimbel]]); es touwgeveugde instruminte (dèks solistisch ingezat) koume soms blozers, aander striekers en/of (zelde) [[slaaginstrumint]]e veur. Ind [[achtienden iew]] begint 't orkes te greuje; ummer mie blozers goon standaard debij hure. Tegeliek verdwijnt de continuo. Zoe oontsteit wat me e [[symfonieorkes]] is goon neume. In de [[negentienden iew]] weurt dit allein nog mer groeter, tot me roond 1900 soms wel e paar hoonderd musici veursjrijf (beveurbeeld bij [[Gustav Mahler|Mahler]]). Daonao kump 'n tegebeweging op gaank. Neve 't symfonieorkes kint me ouch 't [[kamerorkes]] (mèt 'n väöl kleinder bezètting), 't [[striekorkes]] (mèt allein striekers; in zekere zin d'n opvolger vaan 't klein orkes wie dat begin achtienden iew gebrukelek waor), 't [[hermenie]]-orkes (mèt allein blozers, slaagwerk en [[contrabas]]) en de [[famfaar]] (mèt allein [[koperblozers]] en slaagwerk). Dèks doen orkeste de begeleiing bij [[vocaole meziek]]; 't gief evels ouch väöl speciaol [[orkesmeziek]]. Specifieke genres hei-in zien de [[suite (meziek)|orkessuite]], 't [[concert]] ([[concerto grosso]] en soloconert), de [[symfonie]], de [[ouvertuur]] en 't [[symfonisch gediech]]. In de [[jazz]] kint me de [[big band]], feitelek 'ne variant op de famfaar. In de neet-westerse meziek zien orkeste neet zier gebrukelek, meh ze koume wel veur (beveurbeeld in de [[Japan]]se [[gagaku]]).
 
{{sjtumpke}}
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Orkes"