Aajdingels: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Grammair: wijer |
Persoeneleke veurnbaomwäörd en wèrkwäörd. |
||
Tekslien 122:
|}
De zwake verbuiging heet minder vörm, en d'n instrumentalis vèlt hei ummer mèt d'n datief same
{| class=wikitable
Tekslien 159:
|-
| '''nominatief''' || se || þæt || sēo || þā
|-▼
| '''accusatief''' || þone || þæt || þā || þā▼
|-
| '''genitief''' || þæs || þæs || þǣre || þāra, þǣra
|-
| '''datief''' || þǣm || þǣm || þǣre || þǣm, þām
▲|-
▲| '''accusatief''' || þone || þæt || þā || þā
|-
| '''instrumentalis''' || þȳ, þon || þȳ, þon || *þāra || *þǣm
|}
Wie me kin zien, zien de vörm veur d'n instrumentalis neet allemaol euvergelieverd, oondaanks 't groet tekscorpus vaan de taol. Dit kump ouch umtot deze naomval toen al neet mie consequent woort gebruuk.
====Persoeneleke veurnaomwäörd====
Ouch de persoeneleke veurnaomwäörd zien vörmeriek. Wie gezag gief 't bij de ierste e twiede persoen apaarte vörm d'n dualis; vörm veur d'n instrumentalis oontbreke evels weer. Veur de ierste persoen zien dat de volgende wäörd:
{| class=wikitable
! colspan="4"|'''ierste persoen'''
|-
! '''''naomval'''''
! '''inkelv.'''
! '''mierv.'''
! '''dualis'''
|-
| '''nominatief''' || ic, īc || wē || wit
|-
| '''accusatief''' || mec, mē || ūsic, ūs || uncit, unc
|-
| '''genitief''' || mīn || ūre || uncer
|-
| '''datief''' || mē || ūs || unc
|}
===Verveuging===
Wie alle Germaanse taole (boete 't Afrikaans) maak 't Aanjdingels versjèl tösse sterke en zwake [[werkwoord|werkwäörd]]. 't Gief mer twie synthetische tije, tegewäördegen tied (presens) en verleien tied (preteritum). (Dit waor al zoe in 't Oergermaans.) Wèrkwäörd weure verveug nao persoen en getal, meh in 't miervoud gief 't mer eine vörm veur alle drei de persoene (Ingweoons [[einheidsmiervoud]]). Neve d'n [[indicatief]] besteit ouch 'ne [[conjunctief]], mèt minder vörm (naomelek eine veur 't inkelvoud en eine veur 't miervoud). D'n [[imperatief]] heet neve 'ne vörm veur 't inkelvoud ouch 'ne miervoudsvörm.
Wie in aander Germaanse taole zien de Aajdingelse sterke werkwäörd in versjèllende klasse op te deile. Hei volsteit 't um ei veurbeeld te geve: klas III. Hei-in trejt neet allein ablaut op, meh ouch de klinkerwissel tösse e en i, wie noe nog in 't Limbörgs (''stele - diech steuls'') en Hoegduits (''stehlen - du stiehlst''):
{| class=wikitable
! colspan=4 align=center | stelan ('stele')
|-
! tied !! indicatief !! conjunctief !! imperatief
|-
| valign=center | '''presens''' || ic stele<br>þū stilst<br>hē stilð<br>wē, gē, hīe stelaþ || ic, þū, hē stele<br>wē, gē, hīe stelen || stel!<br>stelaþ!
|-
| valign=center | '''preteritum''' || ic stæl<br>þū stǣle<br>hē stæl<br>wē, gē, hīe stǣlon || ic, þū, hē stǣle<br>wē, gē, hīe stǣlen ||
|-
| '''oonvoltoejd deilwoord''' || colspan=3 align=center | stelende
|-
| '''voltoejd deilwoord''' || colspan=3 align=center | (ge)stolen
|}
;Opmerkinge:
* Dit zien de vörm wie ze in 't dialek vaan Wessex veurkoume. Feitelek gelt dat veur gans deze grammair-paragraaf, meh zjus bij de werkwäörd zien de versjèlle bezunder groet.
* D'n infinitief heet neve de gewoene vörm ouch 'ne verzwoerde vörm, deen optrejt nao ''to'': ''to stelanne''. Vergliek Fries ''stele - te stelen''.
* D'n ierste en daarde persoen inkelvoud valle same in de verleien tied; dit is in alle Germaanse taole zoe.
* 't Voltoejd deilwoord kin neet ummer mèt ''ge-'' beginne.
Zwake werkwäörd bestoon in twie klasse. Nogal get zwake werkwäörd indege op ''-ian'' (wie noe nog in 't Fries op ''-je''); die werkwäörd vörmde de twiede klas. De werkwäörd vaan de ierste klas gedrage ziech mie rechtouw (mie mèt d'n oetgaank rech op de stam), meh es ze 'ne korte stam höbbe, vertuine ze ouch weer 'n bezunderheid (wissel vaan plosieve en fricatieve, geminatie die aofwisselend wel en neet opduuk): ''swebban'' 'in slaop wege' > ''þū swefest''.
Umtot de werkwäörd vaan de twiede klas de mieste bezunderhede beie, is hei veur e veurbeeld vaan die gróp gekoze.
{| class=wikitable
! colspan=4 align=center | sīðian ('reize')
|-
! tied !! indicatief !! conjunctief !! imperatief
|-
| valign=center | '''presens''' || ic sīðie<br>þū sīðast<br>hē sīðað<br>wē, gē, hīe sīðað || ic, þū, hē sīðie<br>wē, gē, hīe sīðien || sīðā!<br>sīðiað!
|-
| valign=center | '''preteritum''' || ic sīðoðe<br>þū sīðoðest<br>hē sīðoðe<br>wē, gē, hīe sīðoðon || ic, þū, hē sīðoðe<br>wē, gē, hīe sīðoðen ||
|-
| '''oonvoltoejd deilwoord''' || colspan=3 align=center | sīðiende
|-
| '''voltoejd deilwoord''' || colspan=3 align=center | sīðod
|}
===Syntaxis===
| |||