Aajdingels: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Grammair: Substantieve gedoon.
Tekslien 28:
 
==Grammair==
Aajdingels waor 'n typische flectietaol. Ziene grammair liekent daorum in niks op diedee vaan 't Nuiingels; 'r is väöl beter te vergelieke mèt 't [[Latien]], 't [[Aajdgrieks]] en de [[Slavische taole]]. Neet allein gief 't 'n groete väölheid aon vörm, wäörd weure ouch nog ins in versjèllende klasse verboge en verveug. Deze paragraaf kin daorum gei compleet euverziech geve vaan d'n Aajdingelse grammair, meh beit wel 'n idee vaan wie de taol inein zaot.
 
===Verbuiging===
Tekslien 39:
 
====Substantieve====
Wie in de aander [[Wes-Germaanse taole]] weurt de mierderheid vaan de substantieve (zelfstandege naomwäörd) sterk verboge en 'n minderheid zwaak. Sterke verbuiging geit zoe:
 
{| class=wikitable
Tekslien 94:
 
====Adjectieve====
De verbuiging vaan [[adjectief|adjectieve]] (bijveugeleke naomwäörd) is aanders es die vaan substantieve. Ierstens gief 't hei, wie gezag, 'nen instrumentalis dee bij substantieve oontbrik. Wijers maak 't Aajdingels versjèl tösse sterke en zwake verbuiging vaan adjectieve. De mieste Germaanse taole kinne of kóste dit versjèl. In de mierderheid vaan de Limbörgse dialekte kump 't neet mie veur, in 't Nederlands evels wel (zij 't ouch rudimentair): ''een groot huis'' zoonder oetgaank weurt sterk verboge, ''dat grote huis'' volg de zwake verbuiging (die ummer op ''-e'') oetgeit. Ouch in 't Aajdingels kump de zwake verbuiging nao ''se'' ('dee/die/dat', meh ouch 'd'n/de/'t'), ''þes'' (deze/dees/dit') en de bezitteleke veurnaomwäörd.
sterke en zwake verbuiging - kort ingoon op variaties
 
De sterke verbuiging, hei bij 't woord ''gōd'' ('good'), geit zoe:
 
{| class=wikitable
! rowspan="2"|'''naomval'''
! colspan="2"|'''mannelek'''
! colspan="2"|'''oonzijeg'''
! colspan="2"|'''vrouwelek'''
|-
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
|-
| '''nominatief''' || gōd || gōde || gōd || gōd || gōd || gōde, -a
|-
| '''genitief''' || gōdes || gōdra || gōdes || gōdra || gōdre || gōdra
|-
| '''datief''' || gōdum || gōdum || gōdum || gōdum || gōdre || gōdum
|-
| '''accusatief''' || gōdne || gōde || gōd || gōd || gōde || gōde, -a
|-
| '''instrumentalis || gōde || gōdum || gōde || gōdum || gōdre || gōdum
|}
 
De zwake verbuiging heet minder vörm, en d'n instrumentalis vèlt hei ummer mèt d'n datief same;
 
{| class=wikitable
! rowspan="2"|'''naomval'''
! colspan="2"|'''mannelek'''
! colspan="2"|'''oonzijeg'''
! colspan="2"|'''vrouwelek'''
|-
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
|-
| '''nominatief''' || gōda || gōdan || gōde || gōdan || gōde || gōdan
|-
| '''genitief''' || gōdan || gōdena || gōdan || gōdena || gōdan || gōdena
|-
| '''datief''' || gōdan || gōdum || gōdan || gōdum || gōdan || gōdum
|-
| '''accusatief''' || gōdan || gōdan || gōde || gōdan || gōdan || gōdan
|}
 
Sommege adjectieve weure aofwiekend verboge; versjèllende types höbbe hun pendante in bezunder verbuiginge bij de substantieve. Sommege wäörd höbbe 'n oonzijeg miervoud op ''-u'' (zjus wie sterke substantieve): ''glæd'' 'blij', nominatief oonzijeg miervoud ''gladu''. In ditzelfde woord vint me ouch (es gevolg vaan klaankwètte) 't aofwisselend wel en neet optrejje vaan de Anglo-Friese verheldering. Adjectieve op ''-h'' laote die lètter ouch valle wienie 'ne buigingsoetgaank volg: ''hēah'' 'hoeg', genitief ''hēas''. Ouch w-stamme koume veur: ''gearu'' 'veerdeg', genitief ''gearwes''.
 
====Aonwiezende veurnaomwäörd====
Die gief 't twie: eint veur kortbij (''þes'') en eint veur wiedaof (''se''). Natuurlek kinne ze nao geslach, getal en naomval weure verboge. De verbuiging vaan allebei is nogal oonregelmaoteg. Hei-oonder volge es illustratie de vörm vaan ''se'', wat neve aonwiezend veurnaomwoord (''dee/die/dat'') ouch es [[lidwoord]] deent:
''se'' volsteit
 
{| class=wikitable
! '''''naomval'''''
! '''mannelek'''
! '''oonzijeg'''
! '''vrouwelek'''
! '''miervoud'''
|-
| '''nominatief''' || se || þæt || sēo || þā
|-
| '''accusatief''' || þone || þæt || þā || þā
|-
| '''genitief''' || þæs || þæs || þǣre || þāra, þǣra
|-
| '''datief''' || þǣm || þǣm || þǣre || þǣm, þām
|-
| '''instrumentalis''' || þȳ, þon || þȳ, þon || *þāra || *þǣm
|}
 
Wie me kin zien, zien de vörm veur d'n instrumentalis neet allemaol euvergelieverd, oondaanks 't groet tekscorpus vaan de taol. Dit kump umtot deze naomval toen al neet mie consequent woort gebruuk.
 
====Persoeneleke veurnaomwäörd====
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Aajdingels"