Aajdingels: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Begin gemaak mèt de grammair. |
→Grammair: Substantieve gedoon. |
||
Tekslien 39:
====Substantieve====
Wie in de aander Germaanse taole weurt de mierderheid vaan de substantieve (zelfstandege naomwäörd) sterk verboge en 'n minderheid zwaak. Sterke verbuiging geit zoe:
{| class=wikitable
! rowspan="2"|'''naomval'''
! colspan="2"|'''mannelek'''<br><small>engel 'ingel'</small>
! colspan="2"|'''oonzijeg'''<br><small>scip 'sjeep'</small>
! colspan="2"|'''vrouwelek'''<br><small>sorg 'zörg', 'verdreet'</small>
|-
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
|-
| '''nominatief''' || engel || englas || scip || scipu || sorg || sorga
|-
| '''genitief''' || engles || engla || scipes || scipa || sorge || sorga
|-
| '''datief''' || engle || englum || scipe || scipum || sorge || sorgum
|-
| '''accusatief''' || engel || englas || scip || scipu || sorge || sorga/sorge
|}
N.B.: 't Mannelek paradigma is neet gans regelmaoteg: bij de verbuiging verdwijnt de ''-e-'' oet de stam ([[syncoop (taolkunde)|syncoop]]).
Zwake verbuiginge koume veur bij wäörd die op 'ne vocaol indege, en aanders es in 't Duits gief 't ze bij alle drei de geslachte:
{| class=wikitable
! rowspan="2"|'''naomval'''
! colspan="2"|'''mannelek'''<br><small>nama 'naom'</small>
! colspan="2"|'''oonzijeg'''<br><small>ēage 'oug'</small>
! colspan="2"|'''vrouwelek'''<br><small>tunge 'tong'</small>
|-
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
| '''inkelv.'''
| '''mierv.'''
|-
| '''nominatief''' || nama || naman || ēage || ēagan || tunge || tungan
|-
| '''genitief''' || naman || namena || ēagan || ēagena || tungan || tungena
|-
| '''datief''' || naman || namum || ēagan || ēagum || tungan || tungum
|-
| '''accusatief''' || naman || naman || ēage || ēagan || tungan || tungan
|}
E rillatief klein aontal wäörd vèlt boete dees twie paradigma's. Gemeinelek geit 't um sterk verboge wäörd mèt oonregelmaoteghede in de flectie. Wäörd mèt 'ne stam dee oetgeit op ''-w'', indege in de nominatief op ''-u'' meh in verboge vörm kump de ''-w-'' weer nao bove (''smeoru'' 'verevèt', genitief ''smeorwes''). Sommege wäörd indege op ''-e'' meh weure toch sterk verboge (''ende'' 'ind', genitief ''endes''). Wäörd op ''-h'' verlere die lètter in hun verboge vörm, dewijl de vocaol weurt verlengk (''feorh'' 'leve', genitief ''fēores''). E beperk aontal wäörd kint umlaut in 't miervoud in plaots vaan 'nen oetgaank, zij 't allein nominatief en accusatief miervoud (''fōt'' 'voot', nominatief miervoud ''fēt'', meh genitief miervoud ''fōta''). Bij 't woord ''dæg'' is 't aandersum: d'n heldere stamvocaol (e gevolg vaan de Anglo-Friese verheldering) weurt in 't miervoud oongedoon gemaak (''dagas''). 'n Minderheid vaan de oonzijege wäörd heet 'nen ''-r'' in 't miervoud (''lamb'' 'lam', miervoud ''lambru''); dit zien evels al laank neet alle wäörd mie die in 't Limbörgs ''-er'' in 't miervoud kriege.
Neet zwaak of sterk zien de wäörd vaan de u-declinatie: Manneleke wäörd goon wezelek oet op ''-u'' in de nominatief (''sunu'' 'zoon', genitief ''suna''), oonzijege wäörd höbbe deen oetgaank neet (''feld'' 'veld', genitief ''felda''). Euveral boete valle de verwantsjapswäörd op ''-or'' en ''-er'' (''brōðor'' 'broor', genitief ouch ''brōðor'' meh datief ''brēðer'').
====Adjectieve====
|