Venrods: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Tekslien 4:
== Indaeling en kenmerken ==
 
't DialektDialaekt waert door dialectologen gewoeënlik nie tot 't [[Limburgs]] geraekend, màrmár behuurt tot de [[Noord-Limburgs]]e groep van 't [[Kleverlands]]. Dit käömt doordat Venroj buute 't verspreidingsgebied van de allermeeste Limburgse taolkenmerke ligt. De belangriekste verschillen zien de volgende:
 
* 't wäördje ''[[wikt:doe|doe/diech]]'' ontbraekt; daorvur gebruukt men ''geej'' (ôk dikwijls geschreven ''gìj'', uutspraak [ɣıj); vur mérvoudig ''[[wikt:geer|geer]]'' gebruukt men ''gillie'', vur beleefheids-''geer'' haet 't Venrods gén apart woord.
* Ien plaots van ''[[wikt:ich|i(e)ch]]'' gebruukt men de normaole Nederduitse vörm ''ik''. Dit gebuūrt óverigens al ien 't [[Venloos]].
* 't Venrods is gén toontaol: 't verschil tösse [[sleeptoeën en stoottoeën]] is nie betekenisonderscheidend anwezigánwezig. Toch koeëmekumme ien 't Venrods wel sleeptoeëne vur, már die zien marginaol anwezigánwezig en defectief. Waorschienlik hebben ze ôk noējt dienst gedoan.
* In 't Venrods waerre de ''ee'' en ''oo'' ien wäörd as ''beer'' en ''good'' as ''ie'' resp. ''oe'' uutgespraoke, precies zoeë ás dát ien 't [[Nederlands]] gebuurt.
* De meeste wäörd met 'n ''oe'', de zoeëgenaamde ''aw "oe"'' ien `n woord ás ''hoes'', hebben in 't Venrods 'n ''uu'' gekraege: ''huus''. Toch zien er nog wel `n paar wäörd met ''oe'' óvergebleve, as ''kroepe'' en ''boek'', már die zien wied in de minderheid.
* 't Venrods kent gén [[regressief assimilatie]], as de echte Limburgse dialektendialaekte dat wel kennen. Das goeëd te zien in de vörming van de verlejen tied: ''hìj of heej klopte'', nie *''klopde''.
* De aw clusters ''alt'' en ''olt'' zien in 't Venrods geblaeve en nie tot ''aut'' en ''out'' gewórre (zoeë as ien 't Limburgs), nie in ''olt'' samengevalle (zoeë as ien 't [[Nedersaksisch]]) en nie in ''olt'' samengevalle en vervolges tot ''out'' gewórre (zoeë as ien 't [[Hollands]] en [[Braobants]]). Dit vind men òk al ien 't Venloos.
 
Sommige kenmaerke daelt 't Venrods wel volop mít 't Limburgs:
* De aw twieëklank ''ie'' [iə] en ''oe'' [oə], waerre nog altied ás twieëklank ''ieë'' en ''oeë'' [uə] gerealiseerd, zoeë ás ien väöl Limburgse dialektedialaekte, en nie ás ''ee'' en ''oo'' zoeë ás in 't Nederlandse: ''Hieër'', ''woeëne''.
* [[Umlaut]], en wel functioneel umlaut, kumt hiēl väöl vur, nie allieën ien diminutieve már òk volop ien miērvoude van substantieve (''bal'' - ''bel'') en in ônrègelmaotige zinnen.
* De ''ee'' oet 't Braobants en Hollands kumt in 't Venrods ás ''ae'' terög.
 
== Cultivering van 't Venrods ==
't DialektDialaekt stöt nie in zoeën hooëg ânziēn as väöl ander Limburgse dialekte mér naor 't zuūie; de bovelaog van de bevolking praot allâng óverwegend Algemieën Nederlands. 't Ántal spraekers van 't plat is nie precies bekend, már 't algemieën bieēld van de dialaekte in Noord-Limburg is dat ze minder gesprôke waerre dan die in Midde- en Zuid-Limburg. Literatuur is dan òk betrekkelik schàrs. Toch is in Venroj wel 'n [[Veldeke (verèniging)|Veldeke]]-kring, die ónder mieër énne Venrodsen [[dictionair]] gepubliceerd haet ([[1991]]). 'n Umvangrieke publicatie is de vertaoling van [[Sjang Hoex]] ziene [[streekroman]] in manuscrip ''Rijk zonder geld'' as ''Riek zònder caens''. Allewijl is dichteres [[Wilma Bos]] actief binne dìze kring.
 
== Externe link ==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Venrods"