Dusseldörp: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Denniss (Euverlèk | biedrages)
Ouch dit moot veerdeg; mer ins begós mèt get taolcorrecties.
Tekslien 1:
{{dialek2|Mestreechs|Düsseldörper Platt}}
[[Plaetje:Wappen der Landeshauptstadt Duesseldorf.svg|100px|thumb|Waope vaan Dusseldörp]]
'''Dusseldörp''' of (in Duitse spelling) '''Düsseldörp''' ([[Duits|Hoegduits]] '''Düsseldorf''') is de [[hoofstad]] vaan de [[Duutsjland|Duitse]] deilstaot (Bundesland) [[Noordrien-Wesfale]] (''Nordrhein-Westfalen'') en 't [[Dusseldörp (regeringsdistrik)|regeringsdistrik Dusseldörp]]. De stad, mèt 577593.416682 inwoeners (31 december 20052012) de veerde vaan Noordrien-Wesfale, is [[krinkvriej sjtei|krinkvrij]] (''kreisfrei'') en ligk (gooddeils) aon d'n oeskaant vaan de [[Rien]], in 't [[Land vaan Berge]].
 
== Geografie ==
[[Plaetje:Duesseldorf Districts.png|left|thumb|Stadsdistrikte vaan Dusseldörp]]
Dusseldörp ligk middenin de NederreinNederrijn-liegvlekdeliegvlaakde (vaanoet Duits perspectief) euverwegend aon d'nde rechterkant oes("rechter"-ooskant)kaant vaan de Rien[[Rijn]] (allein stadsdistrik 4 ligk ten weste devaan), en wel dao, boe 't reveerke d'n [[Dussel]] (''Düssel'') in de Rien oetstruimp. Dusseldörp ligk neet wied vaan 't [[Roergebeed]] en maak deil oet vaan de [[RienRijn-Roerregio]], e metropoolgebeed mèt alles bijein neet minder es 11 miljoenmieljoen inwoeners.
 
Dusseldörp is verdeild in 10 stadsdistrikte (''Stadtbezirke''), die alles bijein in 49 wieke verdeild zien. Eder stadsdistrik heet 'n eige distriksvertegewäördeging (''Bezirksvertretung''), te vergliekevergelieke mèt de deilräöddeilraode in Amsterdam en Rotterdamde distriksbesture in Antwerpe. De distrikte umvatte edert e paar wieke en höbbe gein aander naome es ''Distrikt 1'' t/m ''10''.
 
De stad Dusseldörp grens inkel aon ander stei, en wel (te beginne in 't noorde, mèt de klok mèt) [[Duusbörg]] (''Duisburg''), [[Ratingen]], [[Mettmann]], [[Erkrath]], [[Hilden]], [[Langenfeld (Rienlandj)|Langenfeld]], [[Monheim am Rhein]], [[Dormagen]], [[Nüss]] (''Neuss'') en [[Meerbusch]].
 
== Historie ==
Dewijl de umgeving al sinds prehistorische tije bewoend waor, en väöl huiege Dusseldörpse stadsdeile al in de vreug [[Middeliewemiddeliewe]] bestoonte (beväörbildbeveurbeeld de abdij vaan [[Düsseldörp-Käisersweärt|Keizerswaert]], gestiech roond 700, en [[Düsseldörp-Bilk|Bilk]], veur 't iers geneump in [[799]]), weurt Dusseldörp zelf pas veur 't iers geneump in [[1135]] veur 't iers geneump. 't Korbij pläötsjepläötske Keizerswaert woort oonder [[Frederik I Barbarossa]] tot vesting oetgebouwd. In dees daog stoont de ganse regio sterk oonder invlood vaan [[Kölle]]. Hei kaom evels in [[1288]] in ind aon, wie de aartsbisjop vaan Kölle de [[Slaag bij WoringeWoeringe]] verloor. In datzelfde jaor nog kraog Dusseldörp [[stadsrechte]] vaan eine vaan de euverwinners, graof [[Adolf V van Berg]]. De graove vaan Berg naome vaanaof [[1385]] residentie in Dusseldörp, en mèt de oetbreiing vaan hun mach, die in [[1521]] zouw culminere in de stiechting vaan 't [[tripelheertogdómtripelhertogdóm JulichGulik-Kleef-Berg]], naom ouch de positie vaan Dusseldörp touw. De [[zestiende iew]] waor 'nen tied vaan groete bleuj veur de stad. In [[1609]] störf de dynastie vaan de JulichGulik-Kleef-Bergse heertogehertoge oet en weurt 't gebeed tot twisappel vaan versjèllende voorste. In [[1614]] woort de stad bijveurbeeldbeveurbeeld bezat door de [[Spaanje|Spaonse]] ginneraol [[Ambrosio Spinola]]. Oetindelek zien 't de heertogehertoge vaan [[Paltz-Nöibörg]] (''Pfalz Neuburg'') die de stad in hen kriege. Ouch de Paltser [[Käörvoors]] nump Dusseldörp es hoofstad; de stad bleujt wijer op.
 
In [[1702]] evels valle de Franse tróppe in de [[Spaonse SuccessiekreegSuccessieoorlog]] Dusseldörp binne en verweuste 't gans. Ouch in de [[ZevejäöregeZevejaoregen KreegOorlog]] (en wel in [[1757]]) vereuvere de Fransoze de stad weer eve. In deen tied weurt ze daan ouch hendeg versterk, oonder andere mèt 't [[Kestiel Benroa]] (''Benrath''). In [[1795]] kump de stad veur d'n daarde kier in Franse henhan, wat ze tot [[1801]] blijf. Nao 't [[CongrèsCongres vaan Wene]] ([[1815]]) kump de stad mèt 't gebeed vaan 't aajd Hertogdóm Berg aon [[PrusePruses (land)|Pruses]], es [[krinkvriej sjtad|krinkvrij stad]]. Vaan [[1820]] tot [[1875]] is de stad neet krinkvrij. In dezen tied greujt ze evels snel door; in [[1882]] passeert 't aontal inwoeners de 100.000. Nao 't [[Verdraag vaan Versailles]] vaan [[1919]] weurt Dusseldörp in [[1921]] door Franse en [[Belsj|Belzje]] tróppe bezat, dit blijf veer jaor laank zoe. Door zien ligkingrillatief relatiefwesteleke kortbijligking 'ten geallieerdstrategisch Fraankriekbelaank woort Dusseldörp al sinds [[1940]] door de Britse tróppe gebombardeerd. Tot aon [[1945]] zouwe de bombardeminte 5.000 lui 't leve koste. Nao d'n oorlog verloor Dusseldörp gooddeils zien functie es industriestad en woort 't väöl mier 'n deenstestad; häöre bijnaom woort noe "bureau vaan 't Roergebeed".
 
{{wio}}
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Dusseldörp"