|
't Belsj kint drei officieel taole: [[Nederlands]], [[Frans]] en [[Duits]]. Veur 59% vaan de bevolking is Nederlands de ierste taol, veur 40% Frans en veur 1% Duits. De indeiling in geweste is groetendeils op de taolsituatie gebaseerd, de indeiling in gemeinsjappe zelfs gaans.
Op lokaal niveau is de situatie gecompliceerder. In Vlaandere weure hiel väöl oonderein dèks neet verstaonbaar dialekte gesproke, soms nog door de mierderheid vaan de bevolking. Veural in Wes-Vlaandere, boe nog 90% vaan de inwoeners dialek zouw spreke, is dat 't geval. In 'n groet deil vaan de provincie Limburg weurt [[Limburgs]] gesproke. Limburgde
{{Dialeksec|Norbiks}}
In de aafgelope 20 jaor is in Vlaandere 't [[Verkavelingsvlaams]] oontsjtande. <br />
In Wallonië weure naeëve 't Fraans ouch sjtreektale gesjproke: 't [[Waals]], 't [[Picardisch]], 't Champenois en roond Aarle nog [[Luxemburgs]]. Vernujende kunstenaers haant de dialekte oontdikt es 'n oorsjpreunkeleke vorm um zich in oet te drukke. De Waalse regiering erkint dees tale saer 1990 ''waal'' es binnenlandse regionaal tale.
{{Dialeksec|Mestreechs}}
Wijer weure in 't Belsj väöl immigrantetaole gesproke, wie [[Lingala]], [[Arabisch]], [[Törks]] en [[Italiaans]].
== 't Belsj in internationaal verband en mit knikkerwedstijde ==
't Belsj is vaanaof de opriechting lid vaan de [[Europese Unie]], de [[Raod vaan Europa]], de [[Vereinegde Naties]] en de [[NATO]].
2005 inteernationale kwalificeering vanee bondj
In Brussel zien de [[Europese Commissie]] en de NATO gevesteg.
== Historiee op 't lager ==
In de [[prehistorie]] woort 't Belsj door aofwisselende volker bewoend, meh in 't ierste millennium veur Christus vestegde ziech de [[Kelte]] dao. In d'n tied vaan [[Gaius Julius Caesar|Caesar]] woorte de dao levende stamme al ''Belgae'' geneump; in zie verslaag vaan zien oorloge in [[Gallië]] zeet Caesar Aniie, riet m ein tuut. tot de Belgae vaan alle Galliërs de sterkste of dapperste zien ("horum omnium fortissimi sunt Belgae"). Nao 't oetereinvalle vaan 't [[Roemeins Riek]] woort 't Belsj door [[Germane|Germaanse]] stamme bezat en kaom 't in 't [[Frankisch Riek]] te ligke. Mèt de [[conversie (religie)|conversie]] vaan [[Clovis I]] woort 't Belsj Christelek. Nao 't [[Verdraag vaan Verdun]] en 't verdeile vaan 't middelste riek kaom 't Belsj veur 't groetste deil in 't [[Duits Riek]] te ligke; [[Vlaandere (historisch)|Vlaandere]] evels woort veur 't groetste deil [[Fraankriek|Frans]].
In de [[vieftiende iew]] kaom 't Belsj door opeinvolgende verstandshouweleke in [[Bourgondië|Bourgondische]] hen. Dees gebeeje woorte later door [[Sjarel V]], dee euverigens gebore is in [[Gent]], ge-orve. Oonder zien regering begós 't [[Calvinisme]] ziech door de Nederlen (ouch de zuideleke!) te verspreie. In [[1568]] begós d'n opstand, dee later [[Tachtegjaoregen Oorlog]] geneump zouw weure. In versjeie fases vaan deen oorlog waore groete deile vaan de zuideleke Nederlen in han vaan de opstandelinge; oetindelek bleef 't in [[1648]] bij de noordeleke, neet in de lèste plaots umtot nao 1600 de meiste calviniste in 't noorde te vinde waore en 't zuie gooddiels katheliek gebleve waor.
De Zuideleke Nederlen bleve Spaons, later Oosterieks. In de jaore '80 vaan de [[achtiende iew]] veurde Roems-keizer, [[eertshertog]] vaan Oosteriek en ouch hier in alle Belzje geweste, radicaal hervörminge door, die 'n ind móste make aon de door Middelieuwse tradities inefficiënte bestuursvörm en veural aon privilezjes vaan edele en kloesters. In [[1794]] woort 't gebeed door [[Fraankriek]] vereuverd en ingelijf. Aanders es Nederland bleef 't Belsj tot [[1815]] Frans.
In [[1815]] woort 't gebeed 't zuidelek deil vaan [[Nederland]], oonder keuning [[Wöllem I]]. Umtot 't Belsj evels katheliek waor, zien elite Frans spraok en de industrie al väöl wijer oontwikkeld waor, voolte väöl Belzje dao wieneg veur en greujde 't oonbehage, tot 't gebeed in [[1830]] in opstand kaom. Aonvenkelek had me de bedoeling 't gebeed weer bij Fraankriek te veuge, meh dat verboje de mechtege staote [[Groet-Brittannië]] en [[Pruse]], die [[Fraankriek]] neet gere zoe mechteg trökzaoge. Keuning woort de Duitse voors [[Leopold I|Leopold]]. In [[1839]] erkinde ouch de Nederlandse regering 't Belsj.
In de twiede hèlf vaan de [[negentiende iew]] leet keuning [[Leopold II]] 't binneland vaan Middel-[[Afrika]] explorere; in [[1885]] riechde heer de [[Vrijstaot Kongo]] op, wat zie persoenelek bezit woort. Heer leet veural hiel väöl [[rubber]] oet de binnelen koume, wat häöm groete winste opleverde, meh veur massasterfde oonder de negerbevolking zörgde. In [[1908]] woort heer door 't parlemint gedwonge zien kolonie aof te stoon.
In de [[Ierste Wereldoorlog]] woort 't Belsj bekans gans bezat; de stad [[Ieper]] woort daobij gans verweus. Es compensatie kraog 't Belsj e struukse land vaan [[Duitsland]], roond de stei [[Eupe]] en [[St.-Vith]] (de zoegeneumde [[Oeskantons|Ooskantons]]), en 'n kolonie vaan 't Duits [[Tanzania]]: [[Roeanda-Oeroendi]]. In d'n [[Twiede Wereldoorlog]] woort 't Belsj vaan [[1940]] tot [[1944]] bezat; aanders es in Nederland bleef de Belzje keuning [[Leopold III]] in 't Belsj. Nao d'n oorlog mós heer aoftrejje, umtot heer vaan [[collaboratie]] besjöldeg woort. In [[1960]] woort Belsj Kongo oonaofhenkelek, in [[1962]] Roeanda-Oeroendi ouch (es twie staote: [[Rwanda]] en [[Burundi]]).
Vaanaof de jaore zesteg kaome de twie taolgróppe, Nederlands- en Franstaolege, ummer mie tegeneuverein te stoon. Angs veur verfransing bij de Vlaominge leide in [[1962]] tot 't vaslègke vaan de [[taolgrens]], boebij sommege plaotse en gemeintes vaan de ein nao de aander provincie woorte euvergebrach. In [[1970]] woorte de [[gemeinsjap]]pe gestiech, boemèt de drei taolgróppe (neve Nederlands- en Franstaolege ouch Duitstaolege) cultureel otonomie kraoge; dit woort geregeld in de ierste [[staotshervörming]]. Nog vief staotshervörminge volgde in [[1980]] (stiechting vaan de [[gewes]]te), [[1989]] (opstèlling [[financieringswèt]]), [[1993]] (officiëlen euvergaank nao 'ne federaole staot), [[2001]] en [[2011]] (splitsing vaan 't keesdistrik Breusel-Halle-Vilvoorde). De lèste staotshervörming, boe-aon 'n oetzunderlek lang (oonderhaaf jaor) regeringsvörming veuraofgóng, maakde de tegestèllinge in 't land dudeleker es oets. Veural in Vlaondere zuut me e greujend [[separatisme|separatistisch]] sentimint, wat evels ummertouw nog mer door 'n minderheid weurt gedrage.
== Externe link ==
*[http://www.belgium.be/ Ingelstaolege portaalsite]
beknopte VERSIE
{{BèlsjeProvincies}}
{{Europa}}
| 