Historie va Cyprus: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Zeiverklaos (Euverlèk | biedrages)
Zeiverklaos (Euverlèk | biedrages)
Tekslien 121:
Keuning [[Paul d'n Ierste vaan Griekeland]] verklaorde neet laank nao de Twiede Wereldoorlog, in [[1948]], tot Griekeland 'n vereineging mèt Cyprus wönsde: 'n [[Enosis]] dös. De Orthodoxe Kèrk vaan Cyprus, die ummertouw de groetse invlooj heet gehad op de poppelariteit vaan de Enosis in Cyprus, reagierde metein mèt 'n referendum boe-in ze meinde tot 97 persent vaan de Grieks-Cypriote veur de Enosis waor. De [[VN]] erkènde 't referendum es ierste, nog geine week naodat 't referendum waor gepresentierd en de nog ummertouw regierende Britte op 't eilaand. De Britte hadde zjus [[Pakistan]] en [[India]] mèt leeg hen verlaote en zaoge noe tot 't e zelfde dekolonisatie perbleem goof op Cyprus. 't Veroerzaakde metein veur e groet Europees perbleem. [[Londe]] wilde naomelek niks vaan de Enosis weite en stèlde e tienjaoreg pergram vaan sociaole en ikkenomische oontwikkeling veur, dat metein woort aofgeweze door de Cypriote. 't Perbleem woort allein mer groeter wie Griekeland en Törkije beij lid woorte vaan de VN in [[1952]]. Törkije waor doedsbang tot, wienie Cyprus in de hen vaan de Grieke veel, de Törks-Cypriote niks mie te zègke zawwe höbbe. Obbenuits goof 't weer greujende spanning tösse dees twie len, mèt Cyprus in de middel. Meh al snel zooch me tot de Cypriote, zoewie de Törkse es de Griekse, mie bezeg waore mèt 't gedeild perbleem: de Britte. Zoe luide 't motto op dat momint op 't eilaand: Nog lever leve veer (Törkse en Griekse Cypriote) same, es tot v'r nog langer oonder 't mök vaan de Britte motte leve. 't Waor dudelek. Zoewie in de res vaan de wereld, begos ouch in dees Britse kolonie opstande te oontstande en 't zaw neet laank mie däöre bistot Cyprus oonaofhaankelek woort.
 
=== DeCypriotische oonafhankelijkhèèdIndiependèntie ===
In [[1959]] waor 't daan zoewiet: Cyprus woort oonaofhaankelek, evels woort dao 'ne groete ''mer'' achter gezèt bij 't Cypriotisch verdraag dat in [[oktober]] [[1959]] in de [[Zwitserland|Zweitserse]] [[Zürich]] woort geslote tösse 't Vereineg Keuninkriek, Griekeland en Törkije. Dees drei len wilde naomelek allemaol hun mach (blieve) höbbe in 't laand. 't VK es kroenkolonie, Griekeland in de sfeer vaan de enosis en Törkije had zien radars op 't noorde gezat, dat veural door Törks-Cypriote woort bevolk. In 't verdraag stoond tot Cyprus neutraol mos blieve en dus geine vaan hun kante maag keze. Zaw dit wel gebäöre zaw elk vaan de drie lein 't rech bis interventie höbbe. De vörm en maote vaan interventie woort evels neet good besjreve in 't verdraag, boedoor bis allewijl me kin diskerere of Törkije d'r good aonndeed later, in [[1974]], 't noorde binne te valle.
[[Plaetje: Buffer zone.jpg|thumb|100px|Moeër in Nicosia]]
't Doel waor um vaan Cyprus 'n soort Mediterraons [[Belsj]] te make. De groondwèt bepaolde tot vaanaof [[16 augustus]] [[1960]] ein vaan de twie leiders (ofwel de prizzedent, ofwel de viceprizzedent) Grieks-Cypriotisch mos zien en de aander Törks-Cypriotisch. Allewel de Törks-Cypriote meh oet achtien persent vaan bevolking bestoond op dat memint, woort dit deil vaan 't volk gereprizzentierd door daarteg persent vaan de parlemèntszetels, daarteg persent vaan de ambteleke fönkties, veerteg persent vaan de politiemach en in bepaolde belaangrieke oonderwerpe, wie keeswèt en belestingwètgeving zelfs viefteg persent vaan de stumme in de hen heet, boedoor ze dös 'n soert vetorecg gadde. In de plaotse boe ein vaan de twie groepering mie es vief persent vaan de bevolking betaomde moos d'r 'n vice-börgemeister zien mèt 'n aandere achtergroond es de börgemeister. (Beveurbeeld: Es de börgemeister vaan Nicosia Grieks-Cypriotisch waor, daan moos de vice-börgemeister Törks-Cypriotisch zien, en aandersum).
Sinds 1975 ies 't eiland verdeild in twiè sjtaote:
In praktiek bleek dit systeem evels neet te wèrke. Al hendeg snel goof 't perbleme bij 't vervölle vaan plaotse in de ambtenaoreij, 't leger en de pelitie en de organisaotie vaan de gesjeije gemeintebesture, die neet vaan de groond kaom. Ouch gebruukde de Törks-Cypriote hun veto um belaangrieke belastingwetgeving te blokkere. 't Bestuur kaom bis stilstand, boedoor de prizzedènt besloot um in [[1963]] 'n aontal wijzeginge in de groonwèt veur te stèlle, die de invlood vaan de Törks-Cypriote zaw vermindere.
*op 't noordelik deil, liegk de (allein door [[Turkije]] erkènde) [[Turkse Republiek Noord-Cyprus]].
*op 't zujelik deil liegk de [[Republiek Cyprus]]
 
== De Europese kwestie ==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Historie_va_Cyprus"