Nederlands Limburg: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Teks vervange mit 'lol' |
K Hersjtèld tot de versie nao de lètste wieziging door Steinbach. |
||
Tekslien 1:
{{portaol|Nederlands Limburg}}
{{misjmasj}}
<!-- ************ TABEL MET DETAILINFORMATIE ************ -->
<!-- ** VLAG en WAPEN ** -->
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="100px"
|-----
| style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-----
| align="center" width="120px" |
[[Plaetje:NL-LimburgVlag.svg|120px|Provincievlag]]
| align="center" width="120px" |
[[Plaetje:BlazoenLimburg.jpg|120px|Blazoen van Limburg]]
|- align=center width="120px"
| <small>[[Vlag van Nederlands Limburg]]</small>
| <small>[[Blazoen van Nederlands Limburg]]</small>
|}
|-----
| align="center" colspan="2" | <big>
'''Limburg'''</big><br />[[provincie]] van [[Nederland]]
|-----
| align="center" colspan="2" style="border-bottom:3px solid gray;" | [[Plaetje:Limburg position.svg]]
|-----
| [[Houfsjtad]] || [[Mestreech]]
|-----
| [[Commissaris van de Koningin|Gouverneur]]
| [[Theo Bovens]]
|-----
| [[Lijst van provincies naar oppervlak|Oppervlak]]<br />- Totaal <br />- Water
| 9e<br />2153 km²<br />56,14
|-----
| [[Lijst van provincie naar inwoneraantal|Inwoners]]<br /> - totaal<br /> - [[Bevolkingsdichtheid|Dichtheid]]
| 6e<br />1.135.962<br />528/km²
|-----
| [[Volkslied]]
| ''[[In 't bronsgroen eikenhout|In 't bronsgroen eikenhout]]''
|}
[[Plaetje:Zuid-Limburg landschap.jpg|miniatuur|rechts|300px|Landsjap in Zuid-Limburg]]
'''Limburg''' (in 't Limburgs regionalisme auch waal bekind es '''Oas-Limburg''', ten opziechte van ''Wes-Limburg'': Belsj Limburg) is ein van de twelf provincies van [[Nederland]] en ligk in 't zuudoeste van 't landj, mèr 't is ouch ein vaan de neuge provincies vaan 't [[Bèlsj]], woe 't in 't ooste lik. Op 1 januari 2003 haw 't Nederlandsj deil ein bevolkingsgruutde van 1.139.000 inwoners. Hievan waor 19,6 procent [[allochtoon]]. De houfstadj van Nederlandsj Limburg is [[Mestreech]].
Limburg besteit veurnamelijk oet zandgrond. 't Zuie is heuvelechtig - feitelek 'n [[dal-landsjap]] mèt reste van 't [[plateau]] en oetgesjoorde dale - en bedèk mèt vruchbare [[löss]], 'n [[windaofzètting]] oet 't ind van de lètste [[iestied]]. De belangriekste revier is de [[Maos]], die euver de hiel lengte vaan zuid tot noord door de provincie struimp. In 't verleje woort in Limburg [[turf]], [[grind]] en [[steinkaol]] gewonne.
't Zujelik deil van de provincie Nederlands Limburg deit mèt in de [[Euregio Maas-Rien]]. Noord Limburg en Midde Limburg deit mèt in de [[Euregio Rien-Maas Noord]]. De [[gemeinte]] [[Baerge]] en noordeliker deit mèt in de [[Euregio Rien-Waal]]
D'r naam Limburg zow besjtaoë oet de sjtamwaoërd ''leem'' en ''burcht'' en oorsjpronkelek verwaeze ha nao ing bepaalde oet [[leem]] opgetrokke burcht.
== Werkgelegeheid ==
De [[sjomaasj]] (wèrkloeasheid) in Nederlandsj Limburg bedroog in 2003 10,5%. De bedrievigheid per sector waor in die periode zowie in de onjerstaonde tabel.
{|
|- bgcolor="#EEEEDD"
|| Sector || Percentaag van werkgelegeheid
|-
|| [[Landbouw]] || 5,0%
|-
|| [[Industrie]] || 20,3%
|-
|| [[Bouw]] || 5,5%
|-
|| Commercieel deenste || 40,8%
|-
|| Neet-commercieel deenste || 28,3%
|-
|}
<ref>[[Dagblad De Limburger]], 18-09-2004.</ref>
== Historie ==
{{dialeksec|Mestreechs}}
Politiek waor Limburg ummertouw wie 'ne lappedeke, boemet veur e deil de groete versjèlle tösse de dialekte oetgelag kinne weure: eder gemeinte heet z'n eige dialek, boebij dèks binne ein gemeinte (zuug [[Venlo]]) nog groete versjèlle kinne bestoon.
Pas in de [[Fransen tied]], dee begós mèt de Franse verovering vaan Mestreech in [[1794]], woort 't gebeed tot 'n bestuurleke einheid gemaak. In [[1815]] bij de vörming vaan 't nui Koninkrijk der Nederlande kraog ein vaan de provincies de naom ''Limburg''. De keuning Willem 1 waor ouch hertog vaan Limburg mer heer had gei land dat zoe hètde. Daorum neumde heer, es verlicht despoot, 'n stök land wat van häöm waor, zoe. De naom góng trök op dee vaan 'n aajd hertogdom, dat e gebeed in d'n triangel Maastreech-Aoke-Luik besloog en dat tot [[1648]] had bestoon.
Bij de sjeijing vaan Nederland en 't [[Belsj]] in [[1830]] kaom de kwestie aon de orde of Limburg e deil vaan 't Belsj zouw weure - wie de meiste Limburgers ziech 't winsde. Oeteindelik woort Limburg in [[1839]] verdeild in 'n Nederlandse en 'n [[Belsj Limburg|Belzje provincie]]. Nederlands-Limburg waor vaanaof dat moment es Hertogdom Limburg tot [[1866]] deil van de [[Duitse Bond]].
De provincie bleef de titel Hertogdom tot [[1906]] gebroeke. 'n Aander Limburgse bezunderheid in de titulatuur is tot op d'n daag vaan vaandaog blieve bestoon: de [[commissaris van de Koningin]] hèt hei [[gouverneur]].
De Nederlandse euverheid erkint de oersprunkelek in Nederlands Limburg gesproke [[variëteit (taalkunde)|variëteite]] oonder de naom [[Limburgs]] es [[streektaol]].
== Gemeintes ==
De Limburgse sjriefwies ies volges de [[Lies van plaatse in Nederlands Limburg|Plaatsnamelies]] van [[Veldeke (vereineging)|Veldeke]].
{|
|
# [[Baek (gemeinte)|Baek]]
# [[Baerge]]
# [[Bezel]]
# [[Broensem]]
# [[Ech-Zöstere]]
# [[Èèsjde-Mergraote]]
# [[Gennep]]
# [[Gulpe-Wittem]]
# [[Haors aan de Maas]]
# [[Heële]]
# [[Kirchroa]]
|
<ol start=12>
<li> [[Lankgraaf]]
<li> [[Leudaal]]
<li> [[Maasgoew]]
<li> [[Meersje]]
<li> [[Mestreech]]
<li> [[Mook en Middelar]]
<li> [[Ni-jwieërt]]
<li> [[Nut]]
<li> [[Óngerbenk]]
<li> [[Pieël en Maas]]
<li> [[Remunj]]
</ol>
|
<ol start=23>
<li> [[Roerdale]]
<li> [[Sjènne]]
<li> [[Stein]]
<li> [[Valkeberg]]
<li> [[Venlo]]
<li> [[Venroj]]
<li> [[Voelender]]
<li> [[Vols]]
<li> [[Wieërt]]
<li> [[Zittert-Gelaen]]
<li> [[Zumpelveld]]
</ol>
|}
In de provincie Limbörg is (in vergelieking mèt 't weste) relatief laat op groete sjaol heringedeild. Pas in [[1982]] woort massaol heringedeild, en wel in 't [[Heuvelland]]; in [[1991]] volgde 'n get minder groetsjaolege herindeiling in Midde-Limbörg. Tösse 2001 en 2011 woort, in fases, 'n nui golf vaan herindeilinge aofgewèrk, in zoewel [[Noord-Limburg|Noord]]- es [[Midde-Limburg|Midde-]] en [[Zuud-Limburg|Zuid-Limbörg]]. In 2011 góng ein geplande fusie neet door: tösse Baerge, Mook en Gennep gepland, tot de gemeinte [[Maasdune]] (Nederlands ''Maasduinen''). De planne zien veurluipeg ingetrokke.<ref>[http://www.mookenmiddelaar.nl/index.php?simaction=content&mediumid=1&pagid=142&rubriek_id=67&stukid=9483 Gemeente Mook en Middelaar - Wetsontwerp over de herindeling Bergen- Gennep- Mook en Middelaar is ingetrokken.]</ref> Heimèt is verluipeg 'n ind gekoume aon gemeinteleke sjaolvergroeting in Nederlands Limbörg. In 't midde vaan Limbörg kin me gein herindeilinge mie verwachte, in 't noorde boete die ein fusiegemeinte ouch neet. In 't zuie, boe nog väöl relatief klein gemeintes mèt minder es 25.000 inwoeners zien, kin dat nog wel. Boete de fusie tösse Èèsjde en Mergraote is dat de lèste jaore evels neet formeel aon de orde gewees.
Zuug veur alle herindeilinge die al zien gewees de [[Lies vaan geweze gemeintes in Nederlands Limburg]].
== Revere en baeke ==
* [[Gelaenbaek]]
* [[Geul]]
* [[Gulp]]
* [[Jeker]]
* [[Maas]]
* [[Nuuj Kanjel]]
* [[Ouw Kanjel]]
* [[Kingbaek]]
* [[Noor]]
* [[Niers]]
* [[Roer]]
* [[Vloeatbaek]]
* [[Voor]] of [[Voer]]
* [[Worm]]
* [[Zjwaam]]
* [[Hemelbaek]]
* [[Sjlekbaek]]
* [[Ieserbaek]]
== Aongrenzende distrikte ==
Nederlands Limburg grens aon de volgende distrikte.
* [[Noord-Braobant]] - noorde en noordweste
* [[Gelderland]] - noorde
* [[Dusseldörp (regeringsdistrik)|Dusseldörp]], [[Duutsland]] - noordooste
* [[Kölle (regeringsdistrik)|Kölle]], [[Duutsland]] - zuidooste
* [[Luuk (provincie)|Luik]], [[Belsj]] - zuie
* [[Belsj Limburg]], [[Belsj]] - weste
== Vootnote ==
<references/>
== Extern link ==
* [http://www.limburg.nl provincie Nederlands Limburg]
{{Sjabloon:GemeintesNL-Limburg}}
{{Nederland}}
[[Categorie:Nederlands Limburg| ]]
| |||