Historie va Cyprus: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Zeiverklaos (Euverlèk | biedrages)
→‎Modern historie vaan Cyprus: ''Ingelse'' bijdraag
Zeiverklaos (Euverlèk | biedrages)
Tekslien 111:
Nao de Ierste Wereldoorlog, goof 't al snel, in de periood [[1921]] bis [[1922]], 'n nui oorlog: de Grieks-Törkse oorlog, meh die meistens bekind steit es de Törker Oonaofhenklekheidsoorlog. 't Goof vaan alles in de regio [[Balkan (sjiereiland)|Balkan]] - [[Törkije]] - [[Cyprus]]. Aon de eine kant woj de sultan vaan 't Ottomaons Riek Griekeland weer d'rbij höbbe, daodoor góng 't d'r in [[Epirus]] al snel hel aon touw. Al gauw woort dudelek veur de sultan tot Griekeland noets mie Ottomaons zaw weure. 't Góng häöm veur Griekeland d'r daan noe um twie aander dinger: de grens tösse Griekeland en 't Ottomaons Riek mie westeleker plaotse, in eder geval ummertouw in 't veurdeil vaan 't Ottomaons Riek, en daoneve Griekeland eve helder make wee hei de baos is. Neet allein in [[Epirus]] ('t stökske vastelaand tösse Griekeland en Törkije) woort hel gevochte; ouch in de [[Ionische Eilen]] (boevaan de meiste vaan dees Griekse eilen pal neve de Törkse kös ligke). 't Heelt niks oet. Allewel väöl Grieke dao doed gónge, waor hun verdeijeging good. Daoneve moot neet vergete weure tot de sultan e nui perbleem had, urges aanders in 't laand: deep in [[Anatolië]], roontelum de stad [[Ankara]] (toen veural 'n hendelsstedje, later de hoofstad vaan 't land). Hei begos [[Atatürk]] ziech lui mèt te numme in de oonaofhenkelekheidsoptoch vaan de Törkse Rippebliek. 't Volk in Centraol-Anatolië woj niks mie te make höbbe mèt dee sultan. In 't begin woort dees beweging neet zoe serieus genomme, meh al gauw (binne e paar maond) waor gaans en al Törkije plat, inclusief [[Istanbul]] dat bis 't ind sultangeriech leek te zien. Boete de oorlog mèt Griekeland en de börgeroorlog in Anatolië, goof 't nog ein dink: de trechting vaan 't Ottomaons Riek um Cyprus te vereuvere, of op ze mins 't noorde daovaan. Mèt 't Verdraag vaan Lausane kom d'r 'n ind aon de korte meh helle oorlog tösse, in prinsiep, vief len: Griekeland, Cyprus, 't Ottomaons Riek, 't Vereineg Keuninkriek en de nui Törkse Rippebliek. De groet verlezer waor 't Ottomaons Riek dat sinsdeen nimmie besteit. Törkije woort 'n [[democratie]] en kraog de grenze dat 't nog ummertouw heet. Griekeland bleef ouch in zien aw vörm bestaon. Cyprus woort in [[1925]], volges de Britte oet veilegheid meh in praktiek door de nuie koperikkenemie, Britse kroenkolonie.
 
Door 't gevolg vaan 't [[Verdraag vaan Lausanne]], boe 't de Internationaol erkènning vaan de nui Törkse Rippebliek goof, woort de Britse soevereiniteit euver Cyprus metein door de Cypriotische regiering erkènd, umtots de neet allein zomin meugelek in verbaand gelach wilde wore mèt 't Ottemaons Riek, meh ouch neet mie wilde mèt doen aon de indloze oorloge roontelum 't oestelek deil vaan de [[MediteraonseMediterraonse Zie]]. Eilen in de [[Egeïsche Zie]] en de [[Ionische Eilen]] betaomde oondertösse nimmie bis Törkije, meh bis [[Griekeland]]. Dit waore gevolge vaan 'n opkommende polletieke beweging, genaomp de [[enosis]], die bekind steit es 'n idiaol (hendeg beïnvloojd door 't modern [[Grieks-Orthodoxie]]) um gaans Griekstaoleg Europa te vereinege bis ein laand. Dat waor zoe good es gelök. Mierkweerdeg genog leet Törkije metein, nao 't opriechte vaan de Rippebliek, alle Griekse eilen goon; zelfs de eilen die nog gein ein kilometer vaan de Törkse kös aoflègke. Dees eilen zien daodoor gemekelek te verdedege vaanoet Törkije en zelfs gemekelek te 'vertörkse'. Toch woj Törkije gein inkel risico numme. 't Einegs Griekstaoleg plekske dat evels neet Grieks woort waor Cyprus. Toch leefde ouch hei de enosis op. De periood tösse [[oktober]] [[1931]] en oktober [[1940]] woorte meujlek jaore veur Cyprus, mèt hevege Cypriotische enosis-relle, mèt naome roontelum [[Nicosia]]. Hoegtepönt vaan die relle goof ziech in 1931, en lieket ouch 't begin te zien gewees vaan de nege-jaor lange relle, mèt de aovend dat 't Britse ''Government House'' in vlamme opgeit. De Gouverneur vaan deen tied, [[Richmond Palmer]], waor alles behave populair oonder de Cypriote en stoond bekind um zien oonderdrökkende maotregels, boeoonder 't bepèrke op 't behier en de wèrking vaan Griekstaolege sjaole en verbod op vakbun en vereiniginge van welke eerd en vörm daan ouch. 't Beweend vaan dit regime woort door de Cypriote spóttend ''Palmerokratía'' genump, vernump nao Palmer zelf, dee d'r op drökde tot Cyprus toch ech 'nen [[democratie]] waor (demokratía), dewijl 't in feite 'n dictatuur waor. Door -kratía achter Palmer te zitte, gove de Cypriote aon tot Palmer 'n eige polletiek beweend had; in eder geval geinen democratie. Opvallentere is tot 't pas 'n ind vaan de relle goof bis 't begin vaan de [[Twiede Wereldoorlog]], wie de Cypriote in Britse deens moste vechte in oonder aandere (nota bene) Griekeland, um de [[Duutsland|Pruusje]] te verjage.
 
== De oonafhankelijkhèèd ==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Historie_va_Cyprus"