Versie op 9 mei 2013 21:57 bewirk Zeiverklaos (Euverlèk \| biedrages) 10.941 bewerkingen Aofgemaak ← Gank nao de veurige diff		Versie op 9 mei 2013 21:58 bewirk óngedaon make Zeiverklaos (Euverlèk \| biedrages) 10.941 bewerkingen opmaakfuitjes veraanderd Gank nao de volgende diff →
Tekslien 2: [[Laank Mestreechs]] is ein vaan de twie groete variante vaan 't [[Mestreechs]]. Sprekers vaan 't Mestreechs zien 't treuver ins tot hun dialek twie variante kint: 't zoegenaomp Laank Mestreechs en wat me, bij gebrek aon e beter woord, ''Staanderdmestreechs'' of ''Kort Mestreechs'' zouw kinne neume. In de dialektelogie stoon dit soort variante bekind es ''sociale dialekte'' oftewel e [[sociolek]]: dat wèl zègke, variante vaan 'n dialek of taol die bepaold weure door de maotsjappeleke positie vaan hun sprekers. Staanderdmestreechs weurt gesproke door lui die in [[Mestreech]] meistens gebore en getoge zien, mer soms zien 't ouch lui die 't ziech later eige höbbe gemaak umtot ze urges aanders in [[Belsj]] of [[Nederland]] zien opgegreujd of zelfs daoboete. De sprekers vaan dizze variant hure tot wat me op 't [[Nederlands]] 'de gegoede burgerij' nump. Ze höbbe meistens mie opleiing genote es lieger sjaol. Ze zien gruuts op hun dialek en ze zien vaan meining tot 't bewoord en kin blieve in de vörm boe in zie 't spreke. Ze zien dèks hiel kritisch euver 't [[verhollands]] Mestreechs vaan de jonger ginneratie. Hun kinder spreke däörum ouch meistens Staanderdmestreechs of Verhollands Mestreechs. Laank Mestreechs weurt gesproke door luid die Mestreechs es mojertaol höbbe en die in Mestreech gebore en getoge zien. Ze hure tot de arbeidsklasse en höbbe meistens minder opleiing es sprekers vaan 't Staanderdmestreechs. Ouch hun kinder behawwe meistens dit sociolek. Hiel karakteristiek veur 't Laank Mestreechs is tot klinkers en twieklaanke get langer weure aongehawwe es 't Staanderdmestreechs. (wie in 't leedsje vaan [[Beppie Kraft]]: ''Mestreech is neet breeeiiid, meh laaaaank''). Ouch weure väöl wäörd nasaal oetgesproke. 'ne Mestreechteneer hoof 't woord ''jao'' mer oet te spreke en 'nen aandere Mestreechteneer kin hure welke variant heer of zie sprik. 't Laank Mestreechs heet ouch bepaolde wäörd. ==Versjillende wäörd, Laank Mestreechs en Staanderdmestreechs== Tekslien 22: Vaan de twie variante heet 't Staanderdmestreech ummertouw de mieste aondach fekrege. 't Laank Mestreechs is in de [[literatuur]] verwaarloes, wat zoonder twiefel te make heet mèt 't feit tot 't minder prestiesj had en heet. In de awwer literatuur vinde v'r hei en dao opmèrkinge euver 't bestoon vaan dizze variant. Zoe sjrijf Stille in [[1885]] ([[Endepols]], [[1955]], p. xxviii, noot 1): <blockquote>'Somtijds wordt de a in woorden als: band, tand, hand, land, rand, pand, uitgesproken, alsof er aa stond. De mindere stand doet dit niet zelden.</blockquote> ::In z'n ''Vademecum handelend over Maastrichtsch Dialect'' ([[1914]]) maak [[Coenraad Breuls]] oondersjeid tösse de ''beschaafde klasse'' en de ''lagere volksklassen'': <blockquote>Te Maastricht wordt het dialect niet door allen op dezelfde wijze uitgesproken. Het plat van de beschaafde klasse moge voor vreemdelingen, zoo als wel eens beweerd wordt, groote bekoring hebben, het plat van de lagere volksklassen, klagend, slepend heeft dat stellig niet. Zèk Bèèèèt, geiste mèèèèt nao taaaant? Nei...n Greet ieg hub geinen tiiiid.</blockquote> ::Wäörd wie ''jao't'' en ''nein't'' weure door Breuls besjreve es 'uiterst beleefdheidsvorm' en es wäörd die in gebruuk zien bij de 'volksklasse', respectievelek de 'lagere klasse'. In z'nen ''Diksjenaer'' gief [[Endepols]] aon tot wäörd wie brand, hand, land en pand ouch es braand, haand, laand en paand kinne weure gespeld. Euver die verlenging zeet heer evels in 't veurwoord (p. xxviii): <blockquote>De neiging bestaat ongetwijfeld de korte klinker a met sleept. [=sleeptoon] te verlengen tot lange. En men hoort dan ook inzonderheid in bepaalde sociale kringen niet drank, bank, hange, vange, enz. maar draank, baank, haange, vaange, ...</blockquote> ::In [[1961]] sjreef [[Riet Lousberg]] 'n dokteraolscriptie veur de Universiteit vaan [[Nimwege]] mèt d'n titel ''De Taalsituatie in Maastricht en Eijsden''. Dees scriptie behandelt de sociaol variatie in 't Mestreechs. Volges Lousberg is 't Laank Mestreechs d'n oersprunkeleke vörm en is 't Staanderdmestreechs jonger. Die studie is evels noets geplubiceerd. De mies recente besjrijving vaan 't Laank Mestreechs is te vinde in 'n artikel vaan [[Caroline Smits]]. Die besjrijving is evels neet hendeg betrouwbaar. 't Gief ouch väöl taolsjappers die de 'angs' höbbe (blijkbaar umtot ze 't Laank Mestreechs es 'n negatief versjijning zien) tot 't Laank Mestreechs vitaoler is es 't Staanderdmestreechs, umtot oet aandere dialekte en streektaole blijk tot 't sociolek vaan de lieger klas minder concurrentie heet, vaanweeg 't feit tot [[Nederlands]], [[Ingels]] en [[Limbörgs\|aander Limbörgse dialekte]] 'n väöl kleiner rol bij de arbeidsklas späölt es bij de hoeger klasse. ==Brón==

Laank Mestreechs: Versjèl tösje versies