Laank Mestreechs: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Zeiverklaos (Euverlèk | biedrages)
Nuuj pazjena: {{Dialek|Mestreechs}} Laank Mestreechs is ein vaan de twie groete variante vaan 't Mestreechs. Sprekers vaan 't Mestreechs zien 't treuver ins tot hun dialek twie variante ...
 
Zeiverklaos (Euverlèk | biedrages)
Aofgemaak
Tekslien 15:
* Kenaar - Kenaal
* Lachte - Lache
 
==Ming-vörm vaan Laank en Kort Mestreechs==
Laank Mestreechs heet in de gemeinte minder prestiesj es 't Staanderdmestreechs. Väöl luij numme 't sociolek zelfs 'plat' of 'ordinair'. Veur dialektologe is dizze variant evels eve interessant es Staanderdmestreechs en zeker neet minderwierdeg. Aofgezeen vaan de hei-bove geneumde variante zien dao ouch nog versjèllende ming-vörm vaan 't Mestreechs, boe-in d'n invlood vaan 't Staanderdnederlands of vaan aander [[Limbörgs|Limbörgse dialekte]] ziech manifesteert. Väöl Mestreechtenere spreke allewijl volges Taolweitesjappers 'verhollands' Mestreechs. Umtot ze (beveurbeeld op sjaol of op hun wèrk) dèks allein Nederlands hure, zien ze geneig um Limbörgse wäörd door Nederlandse wäörd te vervaange. Ze zègke beveurbeeld, ''woensdag'' (i.p.v. ''goonsdeg''), ''iets'' (i.p.v. ''get'') of ''prettig'' (i.p.v. ''plezereg''). Wat v'r allewijl kinne observere is tot dialekte aon de eine kant laankzaom staanderdisere tot ein Limbörgs en aon de aandere kant verhollandse. Al liekte die lètste beweging, de verhollandesiering heller te gaon es de algemeinieziering vaan 't Limbörgs. Bij die staanderdeziering vaan zoewel Laank es Kort Mestreechs spreek me vaan [[dialeknivelliering]]. Dialekte goon wie langer wie mie op ein liekene. Op dees meneer oontsteit 'n soort streektaol die door dialektologe ouch wel e [[regiolek]] weurt geneump, zoewie [[Hoppenbrouwers]] dat interduceerde in [[1990]]. Es me inzoomp op 't Limbörgs, zeen v'r dat die staanderdiziering al hel geit in 't Mestreechs op ziech.
 
== Laank Mestreechs in de Limbörgse literatuur ==
Vaan de twie variante heet 't Staanderdmestreech ummertouw de mieste aondach fekrege. 't Laank Mestreechs is in de [[literatuur]] verwaarloes, wat zoonder twiefel te make heet mèt 't feit tot 't minder prestiesj had en heet. In de awwer literatuur vinde v'r hei en dao opmèrkinge euver 't bestoon vaan dizze variant. Zoe sjrijf Stille in [[1885]] ([[Endepols]], [[1955]], p. xxviii, noot 1):
<blockquote>'Somtijds wordt de a in woorden als: band, tand, hand, land, rand, pand, uitgesproken, alsof er aa stond. De mindere stand doet dit niet zelden.</blockquote>
::In z'n ''Vademecum handelend over Maastrichtsch Dialect'' ([[1914]]) maak [[Coenraad Breuls]] oondersjeid tösse de ''beschaafde klasse'' en de ''lagere volksklassen'':
<blockquote>Te Maastricht wordt het dialect niet door allen op dezelfde wijze uitgesproken. Het plat van de beschaafde klasse moge voor vreemdelingen, zoo als wel eens beweerd wordt, groote bekoring hebben, het plat van de lagere volksklassen, klagend, slepend heeft dat stellig niet. Zèk Bèèèèt, geiste mèèèèt nao taaaant? Nei...n Greet ieg hub geinen tiiiid.</blockquote>
::Wäörd wie ''jao't'' en ''nein't'' weure door Breuls besjreve es 'uiterst beleefdheidsvorm' en es wäörd die in gebruuk zien bij de 'volksklasse', respectievelek de 'lagere klasse'. In z'nen ''Diksjenaer'' gief [[Endepols]] aon tot wäörd wie brand, hand, land en pand ouch es braand, haand, laand en paand kinne weure gespeld. Euver die verlenging zeet heer evels in 't veurwoord (p. xxviii):
<blockquote>De neiging bestaat ongetwijfeld de korte klinker a met sleept. [=sleeptoon] te verlengen tot lange. En men hoort dan ook inzonderheid in bepaalde sociale kringen niet drank, bank, hange, vange, enz. maar draank, baank, haange, vaange, ...</blockquote>
::In [[1961]] sjreef [[Riet Lousberg]] 'n dokteraolscriptie veur de Universiteit vaan [[Nimwege]] mèt d'n titel ''De Taalsituatie in Maastricht en Eijsden''. Dees scriptie behandelt de sociaol variatie in 't Mestreechs. Volges Lousberg is 't Laank Mestreechs d'n oersprunkeleke vörm en is 't Staanderdmestreechs jonger. Die studie is evels noets geplubiceerd. De mies recente besjrijving vaan 't Laank Mestreechs is te vinde in 'n artikel vaan [[Caroline Smits]]. Die besjrijving is evels neet hendeg betrouwbaar. 't Gief ouch väöl taolsjappers die de 'angs' höbbe (blijkbaar umtot ze 't Laank Mestreechs es 'n negatief versjijning zien) tot 't Laank Mestreechs vitaoler is es 't Staanderdmestreechs, umtot oet aandere dialekte en streektaole blijk tot 't sociolek vaan de lieger klas minder concurrentie heet, vaanweeg 't feit tot [[Nederlands]], [[Ingels]] en [[Limbörgs|aander Limbörgse dialekte]] 'n väöl kleiner rol bij de arbeidsklas späölt es bij de hoeger klasse.
 
==Brón==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Laank_Mestreechs"